Chủ động mở lối cho ngành thủy sản phục hồi và phát triển bền vững

Ngành thủy sản, với vai trò quan trọng trong nền kinh tế của nhiều quốc gia, đặc biệt là các quốc gia ven biển, đã và đang phải đối mặt với nhiều thách thức trong những năm gần đây. Đại dịch COVID-19 đã gây ra những tác động lớn đến chuỗi cung ứng toàn cầu, làm gián đoạn việc xuất khẩu, chế biến và tiêu thụ các sản phẩm thủy sản. Tuy nhiên, với sự phục hồi của nền kinh tế thế giới, ngành thủy sản đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển mạnh mẽ và bền vững. Để nắm bắt cơ hội này, ngành thủy sản cần có những chiến lược đúng đắn và chủ động thay đổi để thích ứng với xu hướng mới của thị trường, đảm bảo không chỉ phục hồi mà còn phát triển vững mạnh trong tương lai.

Tình hình ngành thủy sản trước và sau đại dịch

Thực trạng trước đại dịch

Trước khi đại dịch COVID-19 xảy ra, ngành thủy sản toàn cầu, đặc biệt là tại các quốc gia ven biển như Việt Nam, Thái Lan, Ấn Độ, và Trung Quốc, đã có những bước tiến mạnh mẽ. Ngành thủy sản không chỉ cung cấp nguồn thực phẩm quan trọng cho hàng tỷ người mà còn là ngành xuất khẩu chính với sản phẩm chủ lực là tôm, cá và các loại hải sản. Nhiều quốc gia, như Việt Nam, đã xây dựng và phát triển các mô hình nuôi trồng thủy sản hiện đại, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của các thị trường quốc tế.

Trước đại dịch, các công nghệ nuôi thủy sản như biofloc, nuôi tôm sạch, nuôi cá trong môi trường tuần hoàn đã được áp dụng rộng rãi, mang lại hiệu quả kinh tế cao và giảm thiểu tác động đến môi trường. Ngành thủy sản cũng có sự liên kết chặt chẽ với các ngành chế biến, xuất khẩu và tiêu thụ toàn cầu, tạo ra chuỗi giá trị mạnh mẽ, giúp ngành thủy sản phát triển nhanh chóng.

Tác động của đại dịch COVID-19

Đại dịch COVID-19 đã ảnh hưởng nặng nề đến ngành thủy sản toàn cầu. Việc giãn cách xã hội, các biện pháp phong tỏa và các hạn chế đi lại đã làm gián đoạn hoạt động xuất khẩu, chế biến và tiêu thụ sản phẩm thủy sản. Trong giai đoạn cao điểm của đại dịch, các cảng biển bị tắc nghẽn, khiến việc vận chuyển thủy sản xuất khẩu gặp rất nhiều khó khăn. Điều này làm giảm sản lượng và doanh thu của các doanh nghiệp thủy sản.

Ngoài ra, việc đóng cửa các nhà hàng, khách sạn và giảm nhu cầu tiêu thụ thủy sản tại các thị trường quốc tế đã dẫn đến sự sụt giảm mạnh về nhu cầu tiêu thụ sản phẩm thủy sản. Một số loại thủy sản cao cấp như tôm, cá hồi, cá tra gặp khó khăn trong việc tiêu thụ, khiến cho giá trị xuất khẩu của ngành thủy sản giảm sút đáng kể.

Mặt khác, đại dịch cũng đã khiến nguồn cung nguyên liệu cho ngành thủy sản trở nên khan hiếm, đặc biệt là các sản phẩm như bột cá, thức ăn nuôi tôm và cá, làm gia tăng chi phí sản xuất cho các doanh nghiệp thủy sản. Các vấn đề liên quan đến dịch bệnh thủy sản cũng trở nên phức tạp hơn khi các hoạt động kiểm soát dịch bệnh trở nên khó khăn hơn trong bối cảnh giãn cách xã hội.

Cơ hội phục hồi và phát triển của ngành thủy sản

Mặc dù gặp phải nhiều khó khăn trong giai đoạn đại dịch, nhưng khi các thị trường toàn cầu phục hồi, ngành thủy sản cũng đứng trước cơ hội lớn để phát triển. Để tận dụng tối đa cơ hội này, ngành thủy sản cần xác định rõ các xu hướng và thay đổi trong hành vi tiêu dùng, cũng như các yếu tố tác động đến sản xuất và xuất khẩu.

Nhu cầu tiêu thụ thủy sản tăng trở lại

Sau khi các biện pháp phong tỏa được dỡ bỏ và nền kinh tế toàn cầu dần phục hồi, nhu cầu tiêu thụ thủy sản đã có sự tăng trưởng mạnh mẽ. Trong đó, các thị trường tiêu thụ lớn như Mỹ, châu Âu và Nhật Bản bắt đầu mở cửa trở lại, tạo điều kiện thuận lợi cho các sản phẩm thủy sản xuất khẩu. Nhu cầu đối với các sản phẩm như tôm, cá và hải sản tươi sống, chế biến sẵn, đang tăng trưởng trở lại, đặc biệt là trong các kênh bán lẻ và tiêu dùng tại các siêu thị, cửa hàng thực phẩm.

Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, xu hướng tiêu thụ thực phẩm sạch, an toàn và có nguồn gốc bền vững đang gia tăng, đặc biệt là ở các thị trường phát triển. Điều này mở ra cơ hội lớn cho các sản phẩm thủy sản nuôi trồng theo hướng bền vững, đảm bảo chất lượng, an toàn và bảo vệ môi trường. Việc chú trọng đến sản phẩm thủy sản sạch, không sử dụng hóa chất hay thuốc kháng sinh có thể giúp các doanh nghiệp thu hút được các khách hàng khó tính, từ đó nâng cao giá trị xuất khẩu.

Phát triển công nghệ và mô hình nuôi trồng bền vững

Công nghệ đang ngày càng đóng vai trò quan trọng trong ngành thủy sản. Các mô hình nuôi thủy sản bền vững, như nuôi tôm bằng công nghệ Biofloc, nuôi trồng thủy sản tuần hoàn, hay các hệ thống nuôi trồng theo chuỗi khép kín, đang trở thành xu hướng chủ đạo. Những công nghệ này không chỉ giúp giảm chi phí sản xuất mà còn giúp tăng năng suất và chất lượng sản phẩm, đồng thời giảm thiểu tác động đến môi trường.

Các công nghệ tiên tiến như tự động hóa trong việc quản lý chất lượng nước, kiểm soát nhiệt độ và độ ẩm, hay sử dụng các hệ thống giám sát từ xa qua các ứng dụng di động, sẽ giúp người nuôi thủy sản tiết kiệm chi phí và tối ưu hóa quy trình sản xuất. Ngoài ra, việc ứng dụng công nghệ sinh học trong sản xuất giống và kiểm soát dịch bệnh cũng giúp giảm thiểu thiệt hại cho người nuôi, nâng cao sức khỏe cho thủy sản và đảm bảo chất lượng đầu ra.

Tăng cường đầu tư vào nghiên cứu và phát triển

Để mở lối cho ngành thủy sản phát triển bền vững, việc tăng cường đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D) là điều cần thiết. Các nghiên cứu về giống thủy sản, dinh dưỡng, công nghệ nuôi trồng và chế biến sẽ giúp ngành thủy sản tối ưu hóa quy trình sản xuất, từ đó giảm chi phí và nâng cao chất lượng sản phẩm. Ngoài ra, các nghiên cứu về thị trường, xu hướng tiêu dùng và các chính sách bảo vệ môi trường cũng sẽ giúp các doanh nghiệp thủy sản xây dựng chiến lược phát triển phù hợp với yêu cầu của thị trường.

Tạo dựng chuỗi giá trị toàn diện

Để đảm bảo ngành thủy sản có thể phát triển bền vững, cần xây dựng và hoàn thiện chuỗi giá trị từ sản xuất, chế biến, xuất khẩu đến tiêu thụ sản phẩm. Việc liên kết giữa các doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu và người nuôi thủy sản là rất quan trọng để đảm bảo sản phẩm đầu ra có chất lượng cao, ổn định và có giá trị gia tăng. Đồng thời, việc xây dựng các kênh tiêu thụ trực tiếp, bán lẻ và phát triển thương hiệu sản phẩm thủy sản cũng sẽ giúp gia tăng giá trị cho ngành.

Các chiến lược để ngành thủy sản nắm bắt cơ hội phục hồi

Để tận dụng được các cơ hội phục hồi sau đại dịch, ngành thủy sản cần phải thực hiện một số chiến lược sau:

Tăng cường phát triển thị trường xuất khẩu

Việc mở rộng thị trường xuất khẩu là một chiến lược quan trọng để tăng trưởng sản lượng và giá trị xuất khẩu. Các quốc gia như Trung Quốc, Mỹ, EU, Nhật Bản và các nước ASEAN là những thị trường lớn và đầy tiềm năng. Các doanh nghiệp thủy sản cần tăng cường hoạt động xúc tiến thương mại, tham gia các hội chợ, triển lãm quốc tế và xây dựng mối quan hệ bền vững với đối tác nước ngoài. Việc tìm kiếm các thị trường mới, đặc biệt là các thị trường tiềm năng tại châu Phi và Trung Đông, cũng sẽ giúp ngành thủy sản phát triển mạnh mẽ hơn.

Xây dựng thương hiệu sản phẩm thủy sản

Xây dựng thương hiệu sản phẩm thủy sản là một yếu tố quan trọng để gia tăng giá trị cho ngành. Việc tạo dựng hình ảnh mạnh mẽ về các sản phẩm thủy sản sạch, an toàn và bền vững sẽ giúp thu hút người tiêu dùng trong và ngoài nước. Các chiến lược tiếp thị, quảng bá sản phẩm và tạo dựng niềm tin với người tiêu dùng là những yếu tố không thể thiếu để xây dựng thương hiệu thành công.

Chính sách hỗ trợ và cải thiện môi trường đầu tư

Chính phủ cần tiếp tục có những chính sách hỗ trợ ngành thủy sản, như giảm thuế, cung cấp tín dụng ưu đãi và hỗ trợ nghiên cứu khoa học công nghệ. Đồng thời, tạo ra một môi trường đầu tư thuận lợi để thu hút các doanh nghiệp trong và ngoài nước vào ngành thủy sản. Các chính sách bảo vệ môi trường và hỗ trợ phát triển công nghệ bền vững cũng sẽ giúp ngành thủy sản phát triển lâu dài.

Ngành thủy sản đang đứng trước những cơ hội lớn khi thị trường toàn cầu phục hồi. Tuy nhiên, để mở lối cho ngành thủy sản phát triển mạnh mẽ và bền vững, cần có sự chủ động và đổi mới trong chiến lược phát triển. Từ việc áp dụng công nghệ tiên tiến, xây dựng chuỗi giá trị hoàn chỉnh, đến việc phát triển các sản phẩm thủy sản sạch và bền vững, tất cả sẽ giúp ngành thủy sản vượt qua khó khăn và vươn mình phát triển trong tương lai.