EHP Ở Tôm: Cách Vi Bào Tử Trùng Phá Hệ Thống Tiêu Hóa Và Giảm Tăng Trưởng

EHP Ở Tôm: Cách Vi Bào Tử Trùng Phá Hệ Thống Tiêu Hóa Và Giảm Tăng Trưởng

1.  EHP và mối đe dọa đối với tôm

Enterocytozoon hepatopenaei (EHP) là một loại vi bào tử trùng ký sinh bên trong tế bào của hệ tiêu hóa tôm, đặc biệt là ở gan tụy. Đây là một trong những tác nhân gây ra Hội chứng phân trắng (White Feces Syndrome - WFS) và ảnh hưởng nghiêm trọng đến tốc độ tăng trưởng của tôm, làm gia tăng tỷ lệ nuôi thất bại. Việc hiểu rõ cách EHP tác động đến hệ tiêu hóa tôm sẽ giúp người nuôi có biện pháp phòng ngừa và kiểm soát hiệu quả.

2. Cơ chế EHP tấn công hệ tiêu hóa tôm

Chu trình lây nhiễm của EHP

EHP lây nhiễm chủ yếu qua đường tiêu hóa khi tôm ăn phải bào tử của vi bào tử trùng này từ thức ăn bị nhiễm hoặc bùn đáy ao có chứa mầm bệnh. Khi vào trong cơ thể, bào tử của EHP xâm nhập vào tế bào biểu mô gan tụy, nơi diễn ra quá trình tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng.

Tác động của EHP đến gan tụy

Gan tụy là cơ quan tiêu hóa quan trọng của tôm, chịu trách nhiệm sản xuất enzym tiêu hóa, chuyển hóa dinh dưỡng và giải độc. Khi EHP xâm nhập, nó sẽ:

Làm tổn thương tế bào biểu mô gan tụy, khiến chức năng tiêu hóa của tôm bị suy giảm nghiêm trọng.

Phá hủy mô gan tụy, làm giảm khả năng tổng hợp enzym tiêu hóa.

Kích thích phản ứng viêm, dẫn đến sự suy yếu tổng thể của hệ tiêu hóa.

Tạo điều kiện thuận lợi cho các bệnh thứ phát như vi khuẩn Vibrio phát triển mạnh, gây bệnh phân trắng hoặc hoại tử gan tụy cấp tính.

3. Hậu quả của EHP đối với hệ tiêu hóa và sức khỏe tôm

Suy giảm khả năng tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng

Do tế bào gan tụy bị tổn thương, tôm mất khả năng tiêu hóa thức ăn hiệu quả, làm giảm khả năng hấp thu protein, lipid và các vi khoáng thiết yếu. Điều này khiến tôm chậm lớn, còi cọc, kéo dài thời gian nuôi, tăng hệ số chuyển đổi thức ăn (FCR).

Xuất hiện hội chứng phân trắng

Tôm nhiễm EHP thường có triệu chứng phân trắng do niêm mạc ruột bị tổn thương, làm tăng tiết chất nhầy. Phân trắng là dấu hiệu rõ ràng cho thấy hệ tiêu hóa bị rối loạn, gây ra hiện tượng tôm giảm ăn và suy yếu.

Gia tăng tỷ lệ chết và thất thoát kinh tế

Mặc dù EHP không gây chết nhanh chóng như một số bệnh do virus, nhưng nó làm tôm suy kiệt dần dần, giảm khả năng miễn dịch và dễ mắc các bệnh cơ hội. Nếu không được kiểm soát kịp thời, dịch bệnh có thể lan rộng trong trại nuôi, gây thiệt hại kinh tế lớn.

4. Biện pháp kiểm soát và phòng ngừa EHP

Kiểm soát nguồn giống

Chọn giống sạch bệnh từ các trại sản xuất uy tín.

Kiểm tra tôm giống bằng phương pháp PCR để đảm bảo không nhiễm EHP trước khi thả nuôi.

Quản lý môi trường ao nuôi

Xử lý nước đầu vào kỹ lưỡng: Sử dụng chlorine hoặc formalin để tiêu diệt mầm bệnh trước khi cấp nước vào ao.

Duy trì chất lượng nước tốt: Kiểm soát mật độ vi khuẩn Vibrio, duy trì độ kiềm và pH ổn định.

Hạn chế tích tụ bùn đáy ao: Thực hiện siphon đáy ao định kỳ để loại bỏ chất hữu cơ dư thừa – nơi EHP có thể tồn tại lâu dài.

Kiểm soát thức ăn và dinh dưỡng

Sử dụng thức ăn chất lượng cao, dễ tiêu hóa, giảm thiểu nguy cơ nhiễm mầm bệnh.

Bổ sung các chất tăng cường miễn dịch như β-glucan, nucleotide, probiotics giúp tôm tăng cường sức đề kháng.

Bổ sung enzyme tiêu hóa (protease, amylase) giúp giảm tải áp lực cho gan tụy.

Phòng bệnh bằng phương pháp sinh học

Dùng vi sinh để ức chế mầm bệnh: Các chủng Bacillus và Lactobacillus có thể giúp kiểm soát vi khuẩn gây hại, giảm áp lực bệnh tật.

Bổ sung Yucca hoặc chất hấp thụ độc tố để cải thiện chất lượng nước và giảm stress cho tôm.

5. Kết luận

EHP là một trong những tác nhân nguy hiểm nhất gây tổn hại hệ tiêu hóa của tôm, đặc biệt là gan tụy, làm suy giảm tăng trưởng và gây thiệt hại lớn trong nuôi trồng thủy sản. Việc kiểm soát EHP đòi hỏi sự kết hợp giữa lựa chọn giống sạch, quản lý môi trường ao nuôi tốt, cung cấp dinh dưỡng hợp lý và áp dụng biện pháp phòng bệnh sinh học. Bằng cách chủ động kiểm soát, người nuôi có thể giảm thiểu rủi ro và duy trì năng suất ao nuôi ổn định.