Khí độc NO2 là gì? Phương pháp xử lý khí NO2 trong ao tôm

1. Khí NO₂ là gì?

NO₂ có tên gọi là Nitrit, Nitơ điôxít hay điôxít nitơ. Đây là một hợp chất của nitơ và oxy tồn tại trong đất và nước. NO₂ là chất trung gian của phản ứng oxy hóa dưới tác động của vi khuẩn từ amoniac thành nitrite và cuối cùng là nitrat.

2. Khí NO₂ có màu gì?

NO₂ là chất khí màu nâu đỏ, có khả năng bao phì lên vùng đô thị và làm giảm tầm nhìn của mắt thường. Đây là chất khí có độ hấp thụ mạnh đối với các tia cực tím tạo nên ô nhiễm quang hóa học.

3. Khí NO₂ sinh ra từ đâu?

Hiện nay, trong môi trường tự nhiên khí NO và NO₂ là hai loại oxit Nitơ thường gặp. Chúng được sinh ra nhờ sự kết hợp giữa khí Nitơ và oxy trong không khí kết hợp với nhau ở nhiệt độ cao.

Trong khí quyển, khí NO₂ sẽ kết hợp với các gốc OH trong không khí để tạo thành HNO₃, khi trời mưa, NO₂ cà các phân tử HNO₃ sẽ hòa vào nước mưa và làm giảm độ pH trong nước. NO₂ là một trong nguyên nhân gây ô nhiễm không khí.

Trong Ozon, NO₂ có thể được sinh ra theo phản ứng oxy hóa NO:

NO   + O₃    → O₂ +  NO₂

4. Khí NO₂ có độc không?

Khí NO₂ rất độc đối với sức khỏe con người. Nồng độ NO₂ trong khoảng 50 – 100 ppm có thể gây viêm phổi. Nồng độ NO₂ trong khoảng 150 – 200 ppm sẽ gây phá hủy dây khí quản và gây tử vong nếu thời gian nhiễm độc kéo dài.

Bên cạnh đó, nếu hàm lượng NO₂ trong cơ thể cao gây hiện tượng thiếu oxy trong máu dẫn đến tình trạng choáng váng, thậm chí ngất đi. Trường hợp nhiễm độc khí Nitơ điôxít nặng nếu không cứu vãn kịp thời có thể dẫn đến tử vong. NO₂ được khuyến cáo là có khả năng gây ung thư ở người.

Đối với sinh vật, khí NO₂ trong nước cao khiến tôm giảm ăn, dễ bị nhiễm bệnh phân trắng trên tôm, bệnh gan tụy,…. thậm chí chết do khí độc.

Đối với môi trường, NO₂ dễ dàng tạo thành HNO₂ trong khí quyển gây mưa axit khi gặp điều kiện thuận lợi.

KHÍ NO₂ TRONG AO TÔM ẢNH HƯỞNG NHƯ NÀO?

Giải đáp được khí NO₂ là gì cũng như sự độc hại của nó đối với người và sinh vật thì chắc hẳn người nuôi tôm đang rất băn khoăn không biết tác hại cũng như cách xử lý NO₂ trong ao tôm như nào hiệu quả?

Cũng trong quá trình nuôi tôm thí điểm tại Bạc Liêu Dr.Tom thấy rằng, có rất nhiều ao nuôi tôm thẻ chân trắng khi kiểm tra khí độc NO₂ thấy nồng độ rất cao – Đây là điều đáng lo ngại mà người nuôi cần chú ý, bởi lẽ NO₂ gây ảnh hưởng xấu đến tôm nuôi, nếu không khắc phục kịp thời tôm có thể chết, ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất của vụ nuôi.

1. Tìm hiểu cơ chế hình thành khí NO₂ trong ao tôm

Trong quá trình nuôi tôm thẻ chân trắng, tôm chỉ hấp thụ được 30% lượng đạm có trong thức ăn, phần còn lại sẽ tích lũy ở lớp bùn dưới đáy ao khiến môi trường trở nên ô nhiễm trầm trọng. Lúc này, các chất thải sẽ phân hủy thành khí NH_­3 kéo theo NO₂ ngày càng tăng.

— Khí độc NH_­3 sẽ được nhóm vi khuẩn Nitrosomonas sp. và Nitrosococcus sp. chuyển hóa thành NO₂^– (chất rất độc) hay được gọi là quá trình Nitrite.

— NO₂^– tiếp tục được nhóm vi khuẩn Nitrobacter sp. và Nitrospira sp. chuyển hóa thành NO₃^– (rất ít độc) hay được gọi là quá trình Nitrate hóa.

Cơ chế hình thành và chuyển đổi khí NO₂

2. Nguyên nhân khí NO₂ trong ao tôm tăng cao

— Người nuôi cho ăn quá nhiều, lượng thức ăn dư thừa lớn tích tụ dưới đáy ao gây ra khí độc NO₂/NH_­3.

— Ao nuôi mật độ dày, lượng thức ăn bài tiết ra ngoài môi trường nhiều gây hiện tượng ô nhiễm hữu cơ trong ao tôm, dẫn đến phát sinh khí độc NO₂/NH_­3.

— Hàm lượng oxy hòa tan không được cung cấp đầy đủ khiến quá trình nitrat hóa không được diễn ra thành công hoàn toàn, tích tụ lượng khí NO₂ trong ao tôm.

Thức ăn dư thừa là nguyên nhân tăng hàm lượng NO₂

3. Ảnh hưởng của NO₂ trong ao tôm

— Khí độc NO₂ tăng cao ở tầng đáy khiến tôm không tiếp cận được thức ăn, dẫn đến tình trạng ruột trống, tôm chậm lớn.

— Nồng độ NO₂ trong nước tăng cao khiến tôm bị ngạt và dễ mắc các bệnh như: bệnh phân trắng trên tôm, bệnh gan tụy, đốm trắng,… hoặc chết vì sốc môi trường.

— Gây rối loạn cân bằng áp suất thẩm thấu với các dấu hiệu như tôm lột xác không cứng vỏ, chậm lớn, mang bị tổn thương.

— Trong trường hợp NO₂ trong nước quá cao sẽ khiến tôm nổi đầu, chết rải rác vào sáng sớm và chiều tối.

4. Kiểm tra NO₂ trong ao tôm

Sử dụng kit Sera kiểm tra nhanh NO₂ trong ao tôm đang được nhiều trại nuôi lựa chọn – Đây là phương pháp được đánh giá là tiện lợi – nhanh chóng – giá thành hợp lý cho biết chính xác hàm lượng NO₂ trong nước.

Test kit kiểm tra nhanh NO₂ trong nước

5. Xử lý khí NO₂ trong ao tôm như nào?

Khi khí độc NO₂ trong ao tôm vượt ngưỡng cho phép, người nuôi cần phải xử lý ngay bằng các công việc như sau:

— Theo dõi và điều chỉnh lượng thức ăn phù hợp, tránh dư thừa

— Tiến hành thay nước để giảm hàm lượng NO₂ về mức tối ưu nhất

— Tăng cường quạt nước, sục khí, bổ sung viên oxy để đẩy nhanh quá trình nitrat hóa trong ao tôm

— Sử dụng men vi sinh EM hoặc vi sinh xử lý khí độc để phân hủy mùn bã hữu cơ dư thừa và giảm hàm lượng khí độc NO₂ trong ao tôm

Để phòng ngừa khí độc NO₂ trong ao, người nuôi cần thường xuyên xi phông đáy ao, sử dụng vi sinh xử lý khí độc trong suốt quá trình nuôi, cho ăn lượng thức ăn vừa phải, thường xuyên kiểm tra, theo dõi các chỉ tiêu môi trường nước.