Những Yếu Tố Quan Trọng Ảnh Hưởng Đến Khả Năng Tiêu Hóa Của Tôm

Những Yếu Tố Quan Trọng Ảnh Hưởng Đến Khả Năng Tiêu Hóa Của Tôm 

Tiêu hóa là một quá trình quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến sự sinh trưởng và phát triển của tôm. Hiệu quả tiêu hóa không chỉ quyết định tốc độ tăng trưởng mà còn ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ dinh dưỡng, chuyển hóa năng lượng và sức khỏe tổng thể của tôm nuôi. Tuy nhiên, nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến khả năng tiêu hóa của tôm, từ yếu tố môi trường, chất lượng thức ăn, thành phần dinh dưỡng đến hệ vi sinh vật đường ruột. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết các yếu tố chính ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa của tôm.

1. Yếu tố môi trường

Nhiệt độ nước

Nhiệt độ nước ảnh hưởng đến tốc độ trao đổi chất và hoạt động enzyme tiêu hóa của tôm. Khi nhiệt độ nước nằm trong khoảng tối ưu (28-32°C), enzyme tiêu hóa hoạt động hiệu quả, giúp tôm hấp thu dinh dưỡng tốt hơn. Nếu nhiệt độ quá thấp (<24°C), tốc độ tiêu hóa giảm, tôm ăn ít và chậm lớn. Ngược lại, nhiệt độ quá cao (>34°C) có thể gây sốc nhiệt, làm giảm hoạt động enzyme và gây rối loạn tiêu hóa.

Độ mặn

Tôm có thể sống trong nhiều mức độ mặn khác nhau, nhưng độ mặn lý tưởng cho tôm thẻ chân trắng là 10-25 ppt. Độ mặn thấp hoặc dao động lớn có thể ảnh hưởng đến áp suất thẩm thấu và làm giảm hiệu suất tiêu hóa. Khi độ mặn quá cao hoặc quá thấp, tôm phải tiêu tốn nhiều năng lượng để điều chỉnh áp suất thẩm thấu thay vì tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng.

Chất lượng nước

Chỉ số NH3/NH4+, NO2-, pH, oxy hòa tan (DO) và vi khuẩn có hại trong nước đều ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa của tôm. Hàm lượng NH3 cao (>0,5 mg/L) gây stress và tổn thương tế bào ruột, làm giảm hấp thu dinh dưỡng. pH quá thấp hoặc quá cao cũng gây ảnh hưởng đến sự ổn định enzyme tiêu hóa.

2. Thành phần và chất lượng thức ăn

Hàm lượng protein

Protein là thành phần quan trọng trong chế độ ăn của tôm, tuy nhiên, hàm lượng protein quá cao (>40%) có thể gây áp lực lên hệ tiêu hóa, làm tăng lượng chất thải và giảm hiệu suất hấp thu dinh dưỡng. Hàm lượng protein quá thấp (<30%) lại không đủ để đáp ứng nhu cầu tăng trưởng.

Chất xơ và carbohydrate

Hàm lượng chất xơ cao (>6%) có thể làm giảm tốc độ tiêu hóa vì tôm thiếu enzyme cellulase để phân hủy cellulose. Ngoài ra, carbohydrate tiêu hóa kém cũng làm giảm hiệu suất hấp thu năng lượng.

Chất béo

Chất béo đóng vai trò quan trọng trong cung cấp năng lượng và hấp thu vitamin tan trong dầu. Tuy nhiên, hàm lượng chất béo cao (>10%) có thể gây khó tiêu, làm tăng nguy cơ mắc bệnh đường ruột.

Sự cân bằng axit amin

Tôm cần một lượng cân bằng các axit amin thiết yếu. Nếu thiếu hụt một axit amin nào đó, hiệu suất tiêu hóa và tăng trưởng sẽ bị ảnh hưởng.

 Chất lượng nguyên liệu

Nguyên liệu kém chất lượng, chứa độc tố nấm mốc (aflatoxin, fumonisin) hoặc bị oxy hóa sẽ làm giảm khả năng tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng, đồng thời gây hại cho gan tụy của tôm.

3. Hệ vi sinh vật đường ruột

Vai trò của vi sinh vật có lợi

Các vi khuẩn có lợi như Lactobacillus, Bacillus và Vibrio alginolyticus giúp cải thiện tiêu hóa bằng cách hỗ trợ phân hủy thức ăn, tổng hợp enzyme và cạnh tranh với vi khuẩn gây bệnh.

Vi khuẩn gây bệnh

Vi khuẩn Vibrio harveyi, Vibrio parahaemolyticus có thể gây hoại tử gan tụy cấp (AHPND), làm tổn thương hệ tiêu hóa, giảm hấp thu dinh dưỡng. Ngoài ra, vi khuẩn gây bệnh đường ruột làm giảm hiệu suất tiêu hóa và tăng nguy cơ tử vong.

Ảnh hưởng của probiotics

Bổ sung probiotics giúp cải thiện vi sinh đường ruột, giảm stress và hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn.

4. Cấu trúc và chức năng hệ tiêu hóa của tôm

Cấu trúc hệ tiêu hóa

Hệ tiêu hóa của tôm gồm các bộ phận: miệng, dạ dày, gan tụy và ruột. Trong đó, gan tụy đóng vai trò quan trọng trong tiết enzyme tiêu hóa, hấp thu dinh dưỡng và giải độc.

Ảnh hưởng của enzyme tiêu hóa

Các enzyme như protease, amylase, lipase có vai trò quan trọng trong việc phân giải thức ăn. Mức độ hoạt động enzyme này có thể bị ảnh hưởng bởi nhiệt độ, pH và thành phần dinh dưỡng.

Sự thay đổi theo giai đoạn phát triển

Giai đoạn ấu trùng, tôm có hệ tiêu hóa chưa hoàn chỉnh, nên cần nguồn thức ăn dễ tiêu hóa như Artemia, vi tảo. Khi trưởng thành, hệ tiêu hóa hoàn thiện hơn và có thể tiêu hóa thức ăn công nghiệp.

5. Căng thẳng và bệnh lý ảnh hưởng đến tiêu hóa

Stress do môi trường

Môi trường không ổn định có thể gây stress, làm giảm tiết enzyme tiêu hóa, giảm hấp thu dinh dưỡng và gây bệnh đường ruột.

Bệnh đường ruột

Các bệnh như hoại tử gan tụy cấp (AHPND), viêm ruột do Vibrio, bệnh phân trắng (WFS) đều ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng.

6. Giải pháp cải thiện khả năng tiêu hóa của tôm

Kiểm soát môi trường nước: Duy trì nhiệt độ, độ mặn, oxy hòa tan ở mức tối ưu.

Cải thiện chất lượng thức ăn: Sử dụng nguyên liệu sạch, cân bằng dinh dưỡng, bổ sung enzyme tiêu hóa.

Sử dụng probiotics và prebiotics: Hỗ trợ hệ vi sinh vật có lợi, tăng cường sức khỏe đường ruột.

Hạn chế stress: Quản lý tốt mật độ nuôi, giảm biến động môi trường.

7. Kết luận

Khả năng tiêu hóa của tôm chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như môi trường, thức ăn, hệ vi sinh vật đường ruột và sức khỏe tổng thể. Việc kiểm soát tốt các yếu tố này không chỉ giúp tôm tiêu hóa tốt hơn mà còn nâng cao hiệu quả nuôi trồng. Người nuôi cần chú trọng vào quản lý môi trường, cải thiện chất lượng thức ăn và bổ sung các chất hỗ trợ tiêu hóa để tối ưu hóa quá trình sinh trưởng của tôm.