Vi Bào Tử Trùng Trong Ao Nuôi Tôm: Nguyên Nhân, Hậu Quả Và Cách Phòng Trị

Vi Bào Tử Trùng Trong Ao Nuôi Tôm: Nguyên Nhân, Hậu Quả Và Cách Phòng Trị 

 1. vi bào tử trùng trong ao nuôi tôm

Vi bào tử trùng (Enterocytozoon hepatopenaei - EHP) là một loại vi sinh vật ký sinh nội bào thuộc nhóm Microsporidia, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tôm nuôi, đặc biệt là tôm thâ dân trắng (Litopenaeus vannamei). EHP không gây chết trực tiếp nhưng làm tôm chậm lớn, giảm hiệu suất nuôi và dễ bị các bệnh cơ hội khác.

2. Đặc điểm sinh học của vi bào tử trùng

EHP chủ yếu tấn công vào tế bào gan tụy của tôm, khiến chức năng tiêu hóa và hấp thu dinh dưỡng bị suy giảm. Vi bào tử trùng không lây nhiễm trực tiếp qua nước mà thông qua thức ăn, bùn đáy ao và xác tôm bị nhiễm bệnh.

3. Dấu hiệu nhận biết tôm nhiễm vi bào tử trùng

Tôm chậm lớn, kích thước không đồng đều.

Giảm hiệu suất chuyển đổi thức ăn (FCR tăng).

Phân trắng, đường ruột teo tóp hoặc gián đoạn.

Tôm yếu, dễ mắc các bệnh khác như EMS/AHPND, Vibrio spp.

Quan sát mô gan tụy có thể thấy hoại tử, thoái hóa tế bào.

4. Cách thức lây lan và tồn tại của vi bào tử trùng

EHP lây lan chủ yếu qua:

Tôm giống nhiễm bệnh: Việc nhập tôm giống từ nguồn không kiểm soát làm tăng nguy cơ lây nhiễm.

Môi trường ao nuôi: Bùn đáy ao chứa bào tử của vi bào tử trùng là nguồn phát tán chính.

Thức ăn nhiễm mầm bệnh: Thức ăn hoặc nguyên liệu chế biến không đảm bảo vệ sinh.

Tôm chết, xác động vật nhiễm bệnh: Nếu không được loại bỏ kịp thời, mầm bệnh tiếp tục phát tán.

5. Các biện pháp phòng ngừa vi bào tử trùng trong ao nuôi

Chọn giống sạch bệnh

Mua tôm giống từ trại giống có chứng nhận không nhiễm EHP.

Kiểm tra PCR trước khi thả giống.

Kiểm soát mật độ thả phù hợp để hạn chế lây nhiễm chéo.

Cải tạo ao nuôi trước khi thả giống

Rút cạn nước, phơi đáy ao 10-15 ngày để tiêu diệt bào tử trùng.

Xử lý bùn đáy bằng vôi nông nghiệp (CaO, Ca(OH)₂) để khử trùng.

Dùng thuốc tím (KMnO₄) hoặc chlorine (Ca(OCl)₂) để tiêu diệt vi sinh vật có hại.

Bố trí hệ thống xử lý nước đầu vào bằng lưới lọc và diệt khuẩn.

Quản lý môi trường nước

Duy trì pH từ 7.5 - 8.3, kiềm từ 120 - 160 mg/L.

Giữ nồng độ oxy hòa tan (DO) trên 5 mg/L.

Kiểm soát chất hữu cơ, tránh tích tụ bùn đáy gây điều kiện thuận lợi cho EHP phát triển.

Sử dụng vi sinh phân hủy chất hữu cơ (Bacillus spp., Lactobacillus spp.) để giảm lượng bào tử vi bào tử trùng trong ao.

Quản lý thức ăn

Dùng thức ăn chất lượng cao, tiêu hóa tốt, tránh dư thừa.

Bổ sung các chất tăng cường miễn dịch như Beta-glucan, MOS, Yucca schidigera.

Sử dụng men tiêu hóa, enzyme hỗ trợ tiêu hóa để giảm áp lực lên gan tụy.

6. Phương pháp xử lý khi phát hiện vi bào tử trùng

Loại bỏ nguồn lây nhiễm

Thu gom và xử lý tôm bệnh bằng vôi hoặc chlorine.

Vệ sinh trang thiết bị, không dùng chung dụng cụ giữa các ao.

Hạn chế di chuyển nước giữa các ao để tránh lây lan.

Xử lý môi trường nước

Sử dụng chlorine với liều 30 ppm để khử trùng nước ao.

Bổ sung vi sinh xử lý bùn đáy, giảm bớt mầm bệnh tồn dư.

Kiểm soát tảo, tránh hiện tượng tảo tàn làm tăng chất hữu cơ.

Cải thiện sức khỏe tôm

Bổ sung khoáng chất, vitamin C, vitamin E để tăng sức đề kháng.

Sử dụng chế phẩm sinh học (probiotic) giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột.

Hạn chế stress bằng cách giữ ổn định môi trường ao nuôi.

7. Các biện pháp kiểm soát sau vụ nuôi

  Thu hoạch triệt để, không để sót tôm nhiễm bệnh.

Vệ sinh ao nuôi kỹ lưỡng trước khi tái thả giống.

Kiểm tra PCR định kỳ để xác định sự tồn tại của EHP.

Áp dụng quy trình nuôi an toàn sinh học nghiêm ngặt.

8. Kết luận

Vi bào tử trùng là một mối đe dọa lớn đối với ngành nuôi tôm, gây thiệt hại nghiêm trọng về kinh tế. Tuy nhiên, bằng cách áp dụng các biện pháp phòng ngừa và xử lý hiệu quả, người nuôi có thể giảm thiểu tác động của EHP, đảm bảo năng suất nuôi tôm cao hơn. Việc kiểm soát mầm bệnh đòi hỏi sự kết hợp giữa cải thiện môi trường, quản lý thức ăn và duy trì sức khỏe tôm một cách toàn diện.