Ảnh Hưởng Của Nhiệt Độ Đến Tính Ăn Và Tiêu Hóa Của Tôm Thẻ Chân Trắng

Tôm thẻ chân trắng (Litopenaeus vannamei) là một trong những loài tôm nuôi phổ biến nhất trên thế giới, đặc biệt là tại các quốc gia châu Á như Việt Nam, Thái Lan, và Trung Quốc. Đây là loài tôm có tốc độ tăng trưởng nhanh, khả năng chống chịu bệnh tốt và có thể thích nghi với môi trường nước lợ. Một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sự phát triển và sức khỏe của tôm thẻ chân trắng là nhiệt độ nước.

Nhiệt độ nước không chỉ tác động đến tốc độ tăng trưởng mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến tính ăn và quá trình tiêu hóa của tôm. Sự thay đổi của nhiệt độ có thể làm thay đổi khả năng tiêu thụ thức ăn, tốc độ tiêu hóa và hiệu quả sử dụng thức ăn của tôm. Do đó, việc hiểu rõ ảnh hưởng của nhiệt độ đến tính ăn của tôm thẻ chân trắng là cần thiết để tối ưu hóa quy trình nuôi tôm và cải thiện năng suất.

Cơ sở khoa học về ảnh hưởng của nhiệt độ đối với tôm thẻ chân trắng

Nhiệt độ là một trong những yếu tố môi trường quan trọng nhất tác động đến hoạt động sinh lý của sinh vật biển. Đối với tôm, nhiệt độ ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa năng lượng, tiêu hóa và hấp thu chất dinh dưỡng, cũng như các hoạt động sinh học khác như lột xác và phát triển. Nhiệt độ nước ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thống tiêu hóa của tôm thẻ chân trắng, từ đó tác động đến lượng thức ăn tiêu thụ và khả năng chuyển đổi thức ăn thành năng lượng.

Khi nhiệt độ tăng, quá trình trao đổi chất của tôm sẽ tăng lên, kéo theo nhu cầu năng lượng và sự tiêu thụ thức ăn cũng tăng. Tuy nhiên, ở nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp, hoạt động tiêu hóa có thể bị ức chế hoặc không hiệu quả, làm giảm khả năng chuyển hóa thức ăn và ảnh hưởng đến sức khỏe của tôm.

Mô tả thí nghiệm tại phòng thí nghiệm và thực địa

Thí nghiệm tại phòng thí nghiệm

Thí nghiệm tại phòng thí nghiệm được thực hiện tại Đại học Kasesart, Thái Lan, nhằm đánh giá quá trình tiêu thụ và tiêu hóa thức ăn của tôm thẻ chân trắng ở các điều kiện nhiệt độ khác nhau: 24°C, 26°C, 28°C, 32°C và 34°C. Tôm thí nghiệm có trọng lượng trung bình là 12 gam/con, được nuôi trong các bể kính với nước biển đã được lọc sạch. Mỗi ngày, tôm được cho ăn 3 lần, mỗi lần 1% trọng lượng thân theo chế độ ăn của trường đại học Kasesart.

Trong quá trình thí nghiệm, các giai đoạn tiêu hóa được quan sát và ghi nhận bao gồm:

• Thức ăn bắt đầu xuất hiện trong ruột.
• Thức ăn đầy 1/2 ruột.
• Thức ăn đầy toàn bộ ruột.
• Bắt đầu bài tiết phân.
• Bắt đầu rỗng ruột.
• Rỗng ruột hoàn toàn.

Thí nghiệm thực địa tại ao nuôi

Thí nghiệm ngoài thực địa được thực hiện tại trang trại Golden Sun ở Maoning, Guangdong, Trung Quốc. Các thí nghiệm diễn ra vào mùa hè và mùa thu, sử dụng 8 ao nuôi với diện tích 0,25 ha/ao và mật độ thả 150 con/m². Thí nghiệm đánh giá tính ăn của tôm ở hai giai đoạn: khi tôm nặng trung bình 6 gam (giai đoạn đầu vụ) và 14 gam (giai đoạn cuối vụ).

Quy trình cho ăn diễn ra 4 lần mỗi ngày vào các thời điểm 6 giờ, 10 giờ, 15 giờ và 18 giờ. Nhiệt độ nước được ghi lại trước mỗi lần cho ăn, và sàng ăn được kiểm tra sau 1-3 giờ.

Kết quả và phân tích

Tốc độ tiêu hóa và bài tiết

Kết quả thí nghiệm tại phòng thí nghiệm cho thấy, tôm tiêu hóa nhanh hơn khi nhiệt độ tăng. Ở 34°C, tôm cần 20 phút để làm đầy ruột, trong khi ở 24°C cần tới 55 phút. Tốc độ bài tiết cũng khác nhau đáng kể, với thời gian từ khi bắt đầu bài tiết đến khi rỗng ruột tại 34°C là 35 phút, so với 105 phút tại 24°C. Điều này cho thấy nhiệt độ cao giúp tăng cường tốc độ tiêu hóa, nhưng cũng có thể khiến tôm tiêu thụ thức ăn nhanh chóng hơn.

Tính ăn và nhu cầu thức ăn

Khi nhiệt độ vượt quá 32°C, tôm ăn nhanh hơn và tiêu thụ nhiều thức ăn hơn. Tại nhiệt độ này, sàng ăn thường không còn là công cụ hiệu quả để đánh giá lượng thức ăn còn lại, vì thức ăn bị tiêu thụ hết chỉ trong vòng một giờ sau khi cho ăn. Tuy nhiên, khi cho ăn ở điều kiện nhiệt độ cao, cần cẩn trọng để tránh gây ra sự tích lũy vật chất hữu cơ và phát triển vi sinh vật có hại.

 Ảnh hưởng đến chất lượng nước và môi trường ao nuôi

Nhiệt độ nước cao hơn 32°C trong mùa hè có thể dẫn đến sự phát triển nhanh chóng của tảo do lượng chất dinh dưỡng dư thừa từ thức ăn và tích tụ chất hữu cơ. Sự phát triển quá mức của tảo có thể gây ra hiện tượng thiếu oxy trong nước, ảnh hưởng đến sức khỏe của tôm. Bên cạnh đó, nhiệt độ cao có thể thúc đẩy sự phát triển của các vi sinh vật gây bệnh như vibrio, làm tăng nguy cơ bùng phát dịch bệnh trong ao nuôi.

Nhiệt độ tối ưu cho quá trình tiêu hóa

Các chuyên gia dinh dưỡng tại Đại học Kasesart cho rằng nhiệt độ lý tưởng cho khả năng tiêu hóa và hấp thụ thức ăn của tôm nằm trong khoảng 29-31°C. Ở mức nhiệt độ này, tốc độ tiêu hóa diễn ra ổn định, với thời gian tiêu hóa hoàn toàn từ 3-4 giờ, cho phép các lần cho ăn cách nhau khoảng 5-6 giờ để tôm có thể tiêu hóa hoàn toàn lượng thức ăn.

Khuyến nghị về quản lý thức ăn và nhiệt độ trong nuôi tôm

Điều chỉnh chế độ cho ăn theo nhiệt độ nước

Ở nhiệt độ dưới 28°C, thời gian giữa các lần cho ăn nên dài hơn (khoảng 5-6 giờ) để tôm có đủ thời gian tiêu hóa. Khi nhiệt độ nước cao hơn 32°C, cần giảm số lần cho ăn hoặc giảm lượng thức ăn để tránh tích lũy chất hữu cơ trong ao. Tại các ao có nhiệt độ nước ổn định trong khoảng 29-31°C, có thể cho ăn 3-4 lần/ngày với lượng thức ăn vừa phải.

Quản lý chất lượng nước

Khi nhiệt độ nước tăng cao, cần tăng cường quản lý chất lượng nước, bao gồm việc kiểm soát nồng độ oxy hòa tan và giảm thiểu sự tích lũy chất hữu cơ. Nên sử dụng các biện pháp xử lý sinh học để duy trì hệ sinh thái ao nuôi cân bằng, giảm nguy cơ bùng phát vi khuẩn gây bệnh.

Theo dõi sức khỏe và dấu hiệu của tôm

Cần theo dõi các dấu hiệu stress nhiệt ở tôm như giảm ăn, bơi lội chậm chạp, hoặc màu sắc bất thường để điều chỉnh chế độ cho ăn và quản lý môi trường ao phù hợp. Nếu cần thiết, có thể giảm tần suất cho ăn hoặc điều chỉnh thời gian cho ăn vào các thời điểm mát mẻ hơn trong ngày.

Nghiên cứu đã chứng minh rằng nhiệt độ có ảnh hưởng rõ rệt đến tính ăn và khả năng tiêu hóa của tôm thẻ chân trắng. Ở nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp, quá trình tiêu hóa bị ảnh hưởng, dẫn đến giảm hiệu quả sử dụng thức ăn. Nhiệt độ lý tưởng để nuôi tôm nằm trong khoảng 29-31°C, với các biện pháp quản lý phù hợp có thể giúp tối ưu hóa năng suất nuôi trồng và giảm rủi ro. Việc điều chỉnh chế độ cho ăn dựa trên nhiệt độ nước không chỉ giúp cải thiện sức khỏe tôm mà còn tối ưu hóa môi trường nuôi, góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế.