Ảnh Hưởng của pH Đến Sức Khỏe và Tốc Độ Tăng Trưởng của Tôm: Những Điều Cần Biết

Ảnh Hưởng của pH Đến Sức Khỏe và Tốc Độ Tăng Trưởng của Tôm: Những Điều Cần Biết 

Trong nuôi tôm, pH của nước đóng vai trò rất quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển, sức khỏe và hiệu quả sinh sản của tôm. pH (Potential of Hydrogen) là một chỉ số đo lường độ axit hoặc kiềm của nước. Môi trường pH không phù hợp có thể làm chậm quá trình trao đổi chất, hạn chế hấp thụ dinh dưỡng và gây căng thẳng cho tôm. Việc duy trì pH ổn định và tối ưu không chỉ giúp tôm phát triển nhanh chóng mà còn giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh.

Tầm quan trọng của pH trong nuôi tôm

pH của nước trong ao nuôi tôm thường dao động trong khoảng 6.5 - 8.5. Tuy nhiên, mức pH lý tưởng nhất cho sự tăng trưởng của tôm thường nằm trong khoảng 7.5 - 8.0. Ở mức pH này, tôm dễ dàng hấp thụ các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển.

Môi trường pH bất thường có thể ảnh hưởng đến nhiều quá trình sinh lý trong cơ thể tôm, bao gồm hô hấp, trao đổi chất và hấp thụ canxi cho việc hình thành vỏ. Nếu pH quá thấp (môi trường axit) hoặc quá cao (môi trường kiềm), tôm có thể gặp khó khăn trong việc điều chỉnh các quá trình này, dẫn đến tăng trưởng chậm và nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

Ảnh hưởng của pH thấp đến sự phát triển của tôm

Căng thẳng và suy yếu

Khi pH nước giảm xuống dưới mức 7.0, môi trường nước bắt đầu trở nên axit hơn, làm giảm hiệu quả của quá trình trao đổi chất và hệ thống miễn dịch của tôm. Điều này khiến tôm dễ bị căng thẳng, dẫn đến tình trạng chậm lớn và dễ mắc các bệnh nhiễm khuẩn.

pH thấp làm giảm khả năng hấp thụ oxy của tôm. Điều này là do khi nước trở nên axit, lượng oxy hoà tan trong nước giảm, làm tôm phải tiêu hao nhiều năng lượng hơn để hô hấp. Kết quả là năng lượng dành cho quá trình phát triển giảm, làm chậm tốc độ tăng trưởng.

Giảm hấp thụ khoáng chất

Một trong những yếu tố quan trọng bị ảnh hưởng bởi pH thấp là khả năng hấp thụ các khoáng chất như canxi, magie và kali. Những khoáng chất này đóng vai trò quan trọng trong quá trình lột xác và tái tạo vỏ của tôm. Khi pH thấp, tôm gặp khó khăn trong việc hấp thụ các khoáng chất này, khiến vỏ tôm trở nên yếu, dễ bị tổn thương, và quá trình lột xác không hoàn thiện, dẫn đến chậm phát triển.

Ảnh hưởng đến vi sinh vật trong ao

pH thấp cũng ảnh hưởng đến sự cân bằng của hệ vi sinh vật trong ao. Vi sinh vật là yếu tố quan trọng giúp phân hủy chất hữu cơ và chất thải trong ao. Khi pH giảm, hoạt động của vi sinh vật giảm theo, dẫn đến tích tụ chất hữu cơ và chất độc hại, làm ô nhiễm môi trường nước và tác động tiêu cực đến sức khỏe của tôm.

 Ảnh hưởng của pH cao đến sự phát triển của tôm

Căng thẳng và mất cân bằng sinh học

Khi pH vượt quá 8.5, nước trở nên kiềm, gây ra tình trạng căng thẳng cho tôm. Môi trường nước kiềm làm thay đổi áp suất thẩm thấu, ảnh hưởng đến quá trình cân bằng nước và muối trong cơ thể tôm. Điều này dẫn đến tình trạng mất nước và làm suy yếu hệ thống miễn dịch, khiến tôm dễ mắc các bệnh do vi khuẩn và virus.

Tăng độc tính của ammonia

Một trong những tác động nghiêm trọng nhất của pH cao là tăng độc tính của ammonia. Ammonia tồn tại trong nước dưới hai dạng: NH4+ (ammonium) và NH3 (ammonia tự do). Ở mức pH cao, NH3 (dạng độc) chiếm ưu thế, gây ngộ độc cho tôm. Khi tôm bị ngộ độc ammonia, chúng sẽ gặp khó khăn trong việc hô hấp, chậm phát triển và có thể dẫn đến tử vong nếu không được kiểm soát kịp thời.

Ảnh hưởng đến vi sinh vật và hệ sinh thái ao nuôi

Tương tự như pH thấp, pH cao cũng ảnh hưởng đến hệ vi sinh vật trong ao. Môi trường kiềm làm giảm khả năng phân hủy chất hữu cơ của vi sinh vật, dẫn đến tích tụ chất thải và làm giảm chất lượng nước. Ngoài ra, pH cao còn ảnh hưởng đến sự phát triển của các loại tảo, gây ra hiện tượng bùng phát tảo (algal bloom) và dẫn đến thiếu oxy vào ban đêm, gây stress cho tôm.

Tác động dài hạn của pH không ổn định

Không chỉ mức pH cao hoặc thấp mới gây hại cho tôm, mà sự biến động lớn của pH trong ngày cũng ảnh hưởng đến sự phát triển của tôm. Khi pH thay đổi nhanh chóng, tôm không có đủ thời gian để thích nghi, dẫn đến tình trạng stress và giảm khả năng chống chịu bệnh tật. Những biến động này thường xảy ra do hoạt động của tảo hoặc sự thay đổi đột ngột của thời tiết (mưa lớn, nắng nóng kéo dài).

Sự thay đổi pH cũng có thể ảnh hưởng đến quá trình sinh sản của tôm. Nghiên cứu cho thấy, khi pH không ổn định, khả năng sinh sản và tỷ lệ sống sót của tôm giảm đáng kể, dẫn đến hiệu quả nuôi kém và tổn thất kinh tế lớn.

Biện pháp điều chỉnh và duy trì pH ổn định

Sử dụng chất đệm pH

Chất đệm pH như bicarbonate có thể giúp duy trì pH ổn định trong ao nuôi. Các chất đệm này có khả năng hấp thụ ion H+ hoặc OH- khi pH thay đổi, giúp giữ pH trong phạm vi an toàn cho tôm. Việc sử dụng chất đệm pH nên được tiến hành đều đặn, đặc biệt là vào mùa mưa hoặc khi có dấu hiệu biến động pH.

Kiểm soát tảo

Tảo có thể gây ra biến động pH lớn trong ao nuôi, đặc biệt là vào ban ngày và ban đêm do quá trình quang hợp và hô hấp. Việc kiểm soát mật độ tảo là một trong những biện pháp quan trọng để duy trì pH ổn định. Sử dụng vi sinh vật có lợi và giảm thiểu chất dinh dưỡng dư thừa trong ao sẽ giúp hạn chế sự phát triển của tảo, giảm thiểu sự dao động của pH.

Thay nước định kỳ

Thay nước định kỳ giúp loại bỏ chất thải và các hợp chất gây biến động pH. Khi thay nước, cần chú ý đến chất lượng nước đầu vào để đảm bảo rằng nước mới có pH ổn định và nằm trong ngưỡng phù hợp cho tôm phát triển.

Sử dụng vôi (CaCO3)

Vôi là một chất điều chỉnh pH phổ biến trong nuôi tôm. Vôi có khả năng tăng pH của nước nếu nước quá axit. Tuy nhiên, việc sử dụng vôi cần phải cẩn thận để tránh tăng pH quá mức. Liều lượng vôi phải được tính toán dựa trên mức độ pH và tính chất đất của ao nuôi.

Giám sát pH thường xuyên

Để đảm bảo pH luôn ở mức ổn định, cần tiến hành giám sát pH định kỳ, ít nhất là 2 lần một ngày (sáng sớm và chiều muộn). Điều này giúp phát hiện sớm các dấu hiệu biến động pH và có biện pháp điều chỉnh kịp thời.

Kết luận

pH là một yếu tố quan trọng trong nuôi tôm, ảnh hưởng trực tiếp đến tốc độ tăng trưởng, sức khỏe và hiệu quả sản xuất. Việc duy trì pH ổn định trong khoảng 7.5 - 8.0 là lý tưởng cho sự phát triển của tôm. Những biến động về pH có thể gây căng thẳng, làm chậm quá trình trao đổi chất và gia tăng nguy cơ mắc bệnh. Chính vì vậy, các biện pháp như sử dụng chất đệm pH, kiểm soát tảo, thay nước định kỳ, và giám sát pH thường xuyên là cần thiết để duy trì môi trường nước ổn định, giúp tôm phát triển tối ưu và đảm bảo hiệu quả kinh tế trong nuôi tôm.