Bệnh Đốm Đen ở Tôm Thẻ Chân Trắng: Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Biện Pháp Phòng Ngừa Hiệu Quả

Trong thời gian gần đây, người nuôi tôm thẻ chân trắng đã phải đối mặt với một vấn đề nghiêm trọng: bệnh đốm đen. Đây là một căn bệnh gây thiệt hại lớn cho ngành nuôi tôm, với tỷ lệ chết lên đến 80-90% nếu không được điều trị kịp thời. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của tôm mà còn làm giảm giá trị thương phẩm, đặc biệt trong những trường hợp phát hiện bệnh muộn. Bài viết này sẽ phân tích sâu về nguyên nhân, triệu chứng, diễn biến của bệnh và các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Nguyên nhân gây ra bệnh đốm đen

Bệnh đốm đen có thể xuất hiện ở nhiều độ mặn khác nhau, từ 5‰ đến 20-25‰, và có thể xảy ra quanh năm, đặc biệt trong giai đoạn chuyển mùa hoặc khi có sự thay đổi đột ngột của thời tiết. Các yếu tố môi trường như nhiệt độ nước cao hơn 29 độ C trong thời gian dài, ô nhiễm nước (hàm lượng NH3, NO2, H2S cao), và nồng độ oxy thấp cũng góp phần tạo điều kiện thuận lợi cho bệnh phát triển.

Theo các nghiên cứu, bệnh đốm đen có thể được gây ra bởi vi khuẩn. Các dấu hiệu lâm sàng cho thấy mối liên hệ giữa sự gia tăng mật độ vi khuẩn trong môi trường nước và sự phát triển của bệnh. Do đó, việc duy trì môi trường nuôi dưỡng tốt và kiểm soát vi khuẩn là cực kỳ quan trọng.

Triệu chứng của bệnh đốm đen

Triệu chứng lâm sàng của bệnh đốm đen thường rất rõ ràng và dễ nhận thấy. Dưới đây là một số triệu chứng phổ biến:

• Tôm lờ đờ và giảm ăn: Tôm thường có dấu hiệu chậm chạp, không còn hứng thú với thức ăn và có thể bỏ ăn hoàn toàn.
• Tốc độ tăng trưởng chậm: Các cá thể tôm không đạt được tốc độ tăng trưởng bình thường, ảnh hưởng đến sản lượng cuối cùng.
• Xuất hiện đốm đen: Trên thân tôm xuất hiện nhiều đốm đen li ti hoặc mảng lớn màu đen, mang màu tối hoặc đen. Đuôi tôm có thể bị mỏng đi và xuất hiện những tổn thương như mòn đuôi, cụt râu.
• Dấu hiệu tổn thương nội tạng: Ở những trường hợp nặng, tôm có thể có ruột rỗng, gan tụy nhợt nhạt và bề mặt thân tôm có thể phát ra mùi hôi.

Diễn biến bệnh

Bệnh đốm đen thường diễn ra qua các giai đoạn khác nhau:

• Giai đoạn đầu: Tôm bắt đầu có dấu hiệu tổn thương như mòn đuôi, cụt râu nhưng vẫn ăn bình thường. Các dấu hiệu rõ ràng chưa xuất hiện.
• Giai đoạn kế tiếp: Xuất hiện nhiều đốm đen trên vỏ tôm, bắt đầu giảm ăn dần, tốc độ tăng trưởng chậm, và có thể chết rải rác.
• Giai đoạn nặng: Tỷ lệ chết tăng cao, gan tụy nhợt nhạt, ruột rỗng, và tôm thường tấp mé vào bờ. Tại giai đoạn này, có thể thấy tỷ lệ tôm xuất hiện đốm đen chiếm đến 70%.

Theo dõi sức khỏe đàn tôm

Người nuôi tôm cần chú ý theo dõi sức khỏe của đàn tôm ngay từ những ngày đầu thả nuôi. Theo khuyến nghị, nên tiến hành kiểm tra sức khỏe đàn tôm sau khoảng 30 ngày nuôi. Việc theo dõi sức khỏe thường xuyên giúp phát hiện sớm triệu chứng của bệnh, từ đó có biện pháp can thiệp kịp thời.

Tốc độ lây lan của bệnh

Tốc độ lây lan của bệnh đốm đen phụ thuộc vào điều kiện môi trường và sức khỏe tổng thể của tôm. Trong môi trường ô nhiễm nặng, bệnh có thể lây lan rất nhanh. Các yếu tố như hàm lượng khí độc cao, thiếu oxy và không thực hiện quy trình chăm sóc vi sinh định kỳ là những nguyên nhân chính dẫn đến sự gia tăng tỷ lệ mắc bệnh.

Phòng bệnh

Hiện nay, chưa có biện pháp điều trị hiệu quả cho bệnh đốm đen, do đó, việc phòng bệnh là cực kỳ quan trọng. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa:

• Cải tạo ao nuôi: Diệt khuẩn ao nuôi kỹ lưỡng và thường xuyên kiểm tra mật số vi khuẩn gây bệnh.
• Kiểm tra chất lượng tôm giống: Sử dụng kỹ thuật PCR để xác định sự hiện diện của các bệnh khác nhau, bao gồm cả bệnh đốm đen.
• Sử dụng chế phẩm sinh học: Thêm probiotic vào ao nuôi ít nhất trong 60 ngày đầu để cải thiện sức đề kháng của tôm.
• Theo dõi vi khuẩn định kỳ: Kiểm tra mật số vi khuẩn gây bệnh 5-7 ngày/lần và can thiệp kịp thời nếu phát hiện mức vi khuẩn cao.
• Bổ sung khoáng chất: Cung cấp khoáng chất và chất tăng cường khả năng đề kháng cho tôm trong 45 ngày đầu thả nuôi.
• Điều chỉnh thức ăn: Tránh cho ăn dư thừa, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.
• Kiểm tra hàm lượng oxy: Theo dõi thường xuyên để phát hiện sớm tình trạng thiếu oxy.
• Kiểm tra tôm định kỳ: Đặt vó kiểm tra sau 15 ngày thả nuôi để phát hiện bệnh sớm.

Biện pháp chữa trị

Nếu tôm đã mắc bệnh, các biện pháp chữa trị cần được áp dụng tùy thuộc vào mức độ nặng nhẹ của bệnh và sức khỏe tổng thể của tôm.

• Diệt khuẩn ao: Tiến hành diệt khuẩn bằng các sản phẩm phù hợp tùy theo giai đoạn tuổi của tôm.
• Cấy vi sinh: Sau khi diệt khuẩn, cấy lại vi sinh với hàm lượng cao.
• Giảm lượng thức ăn: Giảm cho ăn từ 10-35% để giảm áp lực lên hệ thống miễn dịch của tôm.
• Bổ sung vitamin và khoáng chất: Cung cấp vitamin C, khoáng chất, và chất tăng cường hệ miễn dịch cho tôm.
• Tránh sử dụng kháng sinh: Không sử dụng kháng sinh trong quá trình điều trị vì có thể gây ra tình trạng kháng thuốc và nhiễm bệnh nặng hơn.

Bệnh đốm đen ở tôm thẻ chân trắng là một vấn đề nghiêm trọng trong ngành nuôi tôm hiện nay. Việc hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng, và cách phòng ngừa bệnh sẽ giúp người nuôi tôm chủ động hơn trong việc quản lý sức khỏe đàn tôm. Thực hiện các biện pháp phòng ngừa hiệu quả và kiểm tra sức khỏe định kỳ sẽ giảm thiểu rủi ro và bảo đảm hiệu quả sản xuất trong nuôi tôm thẻ chân trắng.