Bệnh Đường Ruột Ở Tôm: Nguyên Nhân, Dấu Hiệu Và Cách Phòng Trị Hiệu Quả

Vai trò của đường ruột trong quá trình sinh trưởng của tôm

Đường ruột là một bộ phận vô cùng quan trọng trong hệ thống tiêu hóa của tôm, đóng vai trò thiết yếu trong việc chuyển hóa thức ăn thành dinh dưỡng cho cơ thể tôm phát triển. Một hệ thống tiêu hóa khỏe mạnh giúp tôm sinh trưởng tốt, có sức đề kháng cao trước các tác nhân gây bệnh từ môi trường nuôi. Ngược lại, khi đường ruột tôm bị tổn thương hay bị bệnh, tôm sẽ không thể tiêu hóa thức ăn một cách hiệu quả, dẫn đến tình trạng kém ăn, chậm lớn, thậm chí có thể gây tử vong hàng loạt. Điều này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng vụ nuôi mà còn gây thiệt hại kinh tế lớn cho người nuôi tôm.

Nguyên nhân chính gây bệnh đường ruột ở tôm

Bệnh đường ruột ở tôm thường xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm vi khuẩn, chất lượng thức ăn, môi trường ao nuôi, và ký sinh trùng. Các yếu tố này khi kết hợp lại sẽ tạo điều kiện cho bệnh phát triển nhanh chóng, làm suy yếu khả năng kháng bệnh của tôm và gây ra tổn thương lớn cho đường ruột.

Vi khuẩn Vibrio spp – tác nhân chính gây bệnh đường ruột

Vi khuẩn Vibrio spp là nhóm vi khuẩn phổ biến trong môi trường nước nuôi tôm và là tác nhân chính gây bệnh trống đường ruột. Vi khuẩn này xâm nhập vào đường ruột của tôm thông qua việc tôm ăn phải thức ăn hoặc nước bị nhiễm khuẩn. Khi đã vào trong ruột, vi khuẩn sẽ bám vào thành ruột, tiết ra độc tố phá hủy niêm mạc ruột, gây viêm nhiễm và làm suy giảm chức năng tiêu hóa của ruột. Kết quả là tôm không thể hấp thụ thức ăn một cách bình thường, khiến ruột trở nên trống rỗng.

Thức ăn không đảm bảo chất lượng

Chất lượng thức ăn là một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của tôm. Thức ăn bị hư hỏng, ẩm mốc hoặc nhiễm vi khuẩn có thể gây bệnh đường ruột ở tôm. Khi tôm ăn phải thức ăn kém chất lượng, các chất độc hại từ nấm mốc và vi khuẩn sẽ tấn công trực tiếp vào đường ruột, gây viêm nhiễm và làm hỏng chức năng tiêu hóa. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến khả năng tiêu hóa thức ăn mà còn làm tăng nguy cơ nhiễm các bệnh khác.

Ngoài ra, thức ăn bị dính trên thành bạt, cầu nhá hoặc máy quạt trong ao nuôi cũng có thể trở thành môi trường cho vi khuẩn và nấm mốc phát triển. Khi các mảnh thức ăn này rơi xuống nước và tôm ăn phải, bệnh đường ruột có thể lây lan nhanh chóng trong ao.

 Nguồn giống kém chất lượng

Nguồn giống tôm yếu, không được kiểm tra kỹ trước khi thả nuôi, là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến bệnh đường ruột. Các giống tôm có sức đề kháng yếu dễ bị vi khuẩn Vibrio tấn công và phát triển bệnh. Trong một số trường hợp, giống tôm có thể đã mang sẵn mầm bệnh từ trước, và khi được thả vào môi trường nuôi không an toàn, các mầm bệnh này sẽ bùng phát, gây ra dịch bệnh trong ao nuôi.

Các yếu tố môi trường nuôi

Môi trường ao nuôi là yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của tôm. Nếu người nuôi không kiểm soát tốt các chỉ số môi trường như nhiệt độ, pH, hàm lượng oxy hòa tan, hoặc mức độ ô nhiễm hữu cơ, thì tôm dễ bị nhiễm bệnh. Khi môi trường ao nuôi bị ô nhiễm do lượng thức ăn thừa, phân tôm và xác tảo tích tụ, vi khuẩn và ký sinh trùng sẽ phát triển mạnh mẽ, xâm nhập vào đường ruột của tôm và gây bệnh.

Mật độ tảo trong ao nuôi

Tảo là thành phần tự nhiên trong môi trường nuôi tôm, nhưng khi mật độ tảo quá cao hoặc có sự xuất hiện của các loại tảo độc như tảo lam, tôm sẽ dễ dàng bị bệnh đường ruột. Tảo lam tiết ra các enzyme làm tê liệt lớp biểu mô trong ruột tôm, khiến ruột không hấp thụ được thức ăn và dẫn đến tình trạng ruột bị trống. Bệnh phân trắng ở tôm cũng là hệ quả của việc tôm ăn phải tảo lam, dẫn đến phân bị đứt khúc và khó tiêu hóa.

Ký sinh trùng đường ruột

Một số loại ký sinh trùng như Gregarines (trùng hai tế bào) có thể ký sinh trong đường ruột tôm. Chúng thường xâm nhập vào ruột tôm khi tôm ăn phải các loài giáp xác hoặc thân mềm hai vỏ bị nhiễm bệnh. Khi ký sinh trùng này bám vào nhung mao của ruột, chúng gây tổn thương tại các điểm tiếp xúc, khiến ruột không hấp thu được chất dinh dưỡng và xuất hiện các khoảng trống trên đường ruột.

Dấu hiệu nhận biết tôm bị bệnh đường ruột

Bệnh đường ruột ở tôm thường xuất hiện sau khoảng 1 tháng thả nuôi, phổ biến nhất là trong giai đoạn từ 60 – 90 ngày tuổi. Dưới đây là một số dấu hiệu điển hình giúp nhận biết bệnh:

Tôm bỏ ăn hoặc ăn ít: Khi bị bệnh, tôm sẽ giảm ăn hoặc bỏ ăn hoàn toàn. Những con tôm bị nặng có thể bơi lờ đờ và tấp mé bờ ao, thể hiện tình trạng sức khỏe yếu.

- Ruột tôm trống hoặc đứt đoạn: Khi quan sát đường ruột tôm, có thể thấy ruột bị rỗng hoặc bị đứt thành từng khúc.

- Phân tôm bất thường: Phân tôm bị đứt khúc, dễ nát và có màu nhợt nhạt hơn so với phân bình thường. Điều này là dấu hiệu cho thấy tôm không tiêu hóa thức ăn một cách hiệu quả.

- Tôm phản ứng mạnh với ánh sáng và tiếng động: Tôm bị bệnh thường trở nên nhạy cảm hơn với ánh sáng mạnh hoặc tiếng động lớn.

- Xuất hiện các đốm trắng trên đường ruột: Khi bệnh tiến triển nặng, có thể xuất hiện các đốm trắng trên đường ruột, thể hiện tình trạng hoại tử của ruột.

Phòng và trị bệnh đường ruột ở tôm

Để phòng và trị bệnh đường ruột cho tôm, người nuôi cần thực hiện các biện pháp quản lý chặt chẽ về chất lượng thức ăn và môi trường ao nuôi. Dưới đây là một số biện pháp quan trọng:

Kiểm soát chất lượng thức ăn

- Chọn thức ăn chất lượng cao: Đảm bảo thức ăn cho tôm phải đúng kích cỡ và phù hợp với từng giai đoạn phát triển của tôm. Thức ăn cần được bảo quản đúng cách để tránh nhiễm nấm mốc hoặc vi khuẩn.

- Bổ sung men tiêu hóa và vitamin C: Men tiêu hóa có lợi sẽ giúp duy trì sự cân bằng vi sinh vật trong đường ruột của tôm, hỗ trợ quá trình tiêu hóa và hấp thụ dinh dưỡng. Vitamin C giúp tăng cường sức đề kháng của tôm, ngăn ngừa bệnh đường ruột.

. Quản lý môi trường ao nuôi

- Cải tạo ao nuôi kỹ lưỡng: Trước khi thả nuôi, ao cần được cải tạo và xử lý nước kỹ để loại bỏ các tác nhân gây bệnh tiềm ẩn.