Cơ Chế Hình Thành Khí Độc Và Biện Pháp Xử Lý Trong Nuôi Tôm

Cơ Chế Hình Thành Khí Độc Và Biện Pháp Xử Lý Trong Nuôi Tôm  

Trong môi trường ao nuôi tôm, các loại khí độc thường phát sinh từ quá trình phân hủy hữu cơ, phân tôm, thức ăn thừa và các chất thải khác. Các khí cụ độc chính bao gồm: 

Amoniac (NH3) : Hình thành từ sự phân hủy của protein, chủ yếu từ thức ăn thừa và phân tôm. Amoniac là một trong những khí độc phổ biến nhất và có khả năng gây hại lớn nếu không được kiểm soát. 

Nitrite (NO2-) : Nitrite là sản phẩm trung gian của quá trình nitrat hóa, trong đó vi khuẩn chuyển đổi amoniac thành nitrit và cuối cùng là nitrat (NO3-). Mặc dù nitrit không gây độc ngay lập tức như amoniac, nhưng ở nồng độ cao, nó có thể gây thiếu oxy cho tôm. 

Hydrogen sulfide (H2S) : Khí H2S hình thành từ quá trình phân hủy khí khí của các chất hữu cơ chứa lưu huỳnh, thường xuất hiện trong điều kiện thiếu oxy. H2S là một trong những khí độc nguy hiểm nhất, chỉ cần nồng độ rất thấp cũng có thể gây chết hàng loạt cho tôm. 

Metan (CH4) : Khí metan xuất hiện từ quá trình phân tích chất hữu cơ trong điều kiện khí quyển. Dù không gây độc trực tiếp, nhưng khí mê-tan là dấu hiệu của môi trường thiếu oxy nghiêm trọng. 

Tác hại của khí độc đối với tôm 

Các khí độc này gây ra những hoạt động tiêu cực đến sức khỏe và sự phát triển của tôm. Khi tích tụ đến nồng độ cao, chúng có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng như sau: 

Amoniac (NH3) : Amoniac ở dạng khí NH3 tự động có thể thẩm định qua màng tế bào của tôm, gây tổn thương hệ thần kinh và hô hấp, làm tôm giảm khả năng hấp thụ oxy. Nồng độ NH3 cao còn làm giảm sức đề kháng của tôm, khiến chúng dễ bị nhiễm bệnh. 

Nitrite (NO2-) : Nitrite gây ra tình trạng thiếu oxy trong máu tôm, nó kết hợp với hemocyanin (chất vận chuyển oxy trong máu tôm) và làm giảm khả năng vận động oxy. Tôm bị nhiễm nitrit thường có dấu hiệu căng thẳng, giảm ăn, phát triển chậm và dễ chết do thở thở. 

Hydrogen sulfide (H2S) : H2S là loại khí cực kỳ nguy hiểm, nó ức chế quá trình hô hấp của tôm bằng cách ngăn chặn tế bào hấp thụ oxy. Khi hít phải H2S, tôm sẽ nhanh chóng ngạt và chết. Yên chí ở nồng độ rất thấp, H2S cũng gây ra hậu quả kinh hệ thần kinh và hô hấp của tôm. 

Metan (CH4) : Mặc dù không gây độc trực tiếp, nhưng sự hiện diện của khí mêtan trong ao là dấu hiệu của một môi trường thiếu oxy trầm trọng. Điều này sẽ tạo điều kiện cho các loại khí độc khác như H2S và NH3 phát sinh, gây hại cho tôm. 

Nguyên nhân hình thành khí độc trong ao tôm 

Các loại khí độc hình thành chủ yếu từ quá trình phân tích chất hữu cơ và sự tích tụ của các chất thải trong áo. Dưới đây là những nguyên nhân chính gây ra tình trạng khí độc trong ao nuôi tôm: 

Thức ăn thừa và phân tôm : Thức ăn dư thừa không được tiêu thụ sẽ chìm xuống đáy ao và phân hủy, tạo ra NH3, NO2-, và H2S. Phân tôm cũng là nguồn gây ô nhiễm cơ sở lớn trong ao. 

Chất trợ giúp từ vi sinh vật và sinh vật khác : Trong quá trình sống và phát triển, các vi sinh vật, sinh vật phù du cũng góp phần tạo ra chất trợ hữu cơ trong ao, làm tăng nguy cơ phát khí độc độc. 

Thiếu oxy trong ao : Khi nồng độ oxy hòa tan trong ao giảm, quá trình phân tích khí yếm khí xảy ra, tạo điều kiện cho các loại khí độc như H2S và CH4 hình thành. 

Quản lý ở mức độ gần gũi : Việc quản lý không có hiệu quả, như không vệ sinh đáy, không duy trì các môi trường thông số ở trình độ ổn định, có thể dẫn đến tích tụ của chất hữu cơ và khí cụ độc lập. 

Cơ chế xử lý khí độc trong ao tôm 

Việc xử lý và kiểm soát khí độc trong ao tôm đòi sự kết hợp của nhiều pháp kỹ thuật, từ việc cải thiện chất lượng nước đến việc sử dụng các sản phẩm sinh học và công nghệ tiên tiến. Dưới đây là các cơ chế xử lý khí độc trong ao tôm: 

Sục khí và tăng cường oxy hòa tân 

Một trong những giải pháp quan trọng nhất để kiểm soát khí độc là đảm bảo nồng độ oxy hòa tan (DO) trong ao ở mức tối ưu. Oxy giúp đưa ra quá trình phân hủy khí cụ của chất hữu cơ, giảm thiểu tối thiểu các thành phần hình ảnh độc hại như H2S và CH4. 

Sản phẩm khí : Sử dụng máy thổi khí hoặc quạt nước để cung cấp oxy cho nước ao, đặc biệt là tầng đáy, nơi thường xảy ra quá trình phân khí yếm khí. 

Quản lý tốc độ mật khẩu : Tảo quang hợp vào ban ngày, tạo ra oxy, nhưng vào ban đêm chúng tiêu thụ oxy. Kiểm tra tốc độ tốc độ trong ao là cần thiết để đảm bảo ổn định suốt cả ngày. 

Quản lý thức ăn và phân tích lượng 

Cho ăn hợp lý : Cần điều chỉnh lượng thức ăn sao cho phù hợp với nhu cầu của tôm, tránh để thức ăn dư thừa chìm xuống đáy ao và phân hủy. Có thể sử dụng các loại máy ăn tự động để đảm bảo phân phối thức ăn đều đặn và giảm thiểu lãng phí. 

Thu gom phân tôm : Sử dụng hệ thống siphon hoặc các thiết bị hút đáy để loại bỏ phân tôm và chất thải hữu cơ ra khỏi ao, tăng cường sự tích tụ gây phát sinh khí độc. 

Sử dụng chế độ học sinh 

Chế phẩm sinh học (probiotics) là một giải pháp hiệu quả trong công việc xử lý khí độc trong ao tôm. Probiotic chứa các loại vi khuẩn có lợi giúp đưa ra quá trình phân tích vô ích theo hướng khí cụ, từ đó làm giảm thiểu sự hình thành của các khí độc như NH3 và H2S. 

Vi khuẩn nitrat hóa : Các vi khuẩn như  Nitrosomonas và  Nitrobacter giúp chuyển hóa NH3 thành nitrit (NO2-) và nitrat (NO3-), giảm nồng độ NH3 trong ao. 

Vi khuẩn phân vô hữu cơ : Các chế phẩm sinh học chứa vi khuẩn phân vô chất hữu cơ sẽ giúp thúc đẩy nhanh quá trình phân hủy, ngăn chặn sự tích tụ của chất thải ở đáy ao, từ đó hạn chế chế độ phát sinh khí độc . 

Kiểm soát pH và nhiệt độ nước 

Độ pH của nước có tác dụng lớn nhất đến sự tồn tại của các loại khí độc, đặc biệt là NH3. Ở độ pH cao, NH3 tự làm (khí độc) tồn tại nhiều hơn so với dạng NH4+ (không độc). Do đó, cần duy trì độ pH trong khoảng an toàn để giảm thiểu sự tồn tại của NH3 tự động. 

Duy trì pH từ 7.5 - 8.5 : Ở khoảng pH này, nồng độ NH3 tự động sẽ ở mức thấp, giảm thiểu tác hại tăng tôm. 

Quản lý nhiệt độ nước : Nhiệt độ cao làm tăng tốc độ phân chia hữu cơ và cung cấp sự hình thành thành khí độc. Do đó, cần duy trì nhiệt độ nước ở mức ổn định và thích hợp để giảm thiểu quá trình phân hủy khí khí.thay nước định kỳ và duy trì chất lượng nước là thiết bị cần thiết để bảo vệ tôm và tăng năng suất.