Cơ Hội và Thách Thức Xuất Khẩu Thủy Sản Việt Nam Cuối Năm 2024

Cuối năm là giai đoạn đặc biệt quan trọng với các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản Việt Nam, khi nhu cầu nhập khẩu thủy sản trên thị trường quốc tế tăng cao nhằm đáp ứng dịp lễ, tết. Đây không chỉ là thời điểm để thủy sản Việt Nam tăng cường xuất khẩu mà còn là cơ hội để cải thiện kim ngạch thương mại. Tuy nhiên, trong bối cảnh này, ngành thủy sản cũng phải đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là những biến động khó lường của kinh tế thế giới và chi phí vận tải tăng cao. Bài viết này sẽ phân tích tình hình xuất khẩu thủy sản Việt Nam, cơ hội và thách thức mà ngành này đang gặp phải, cũng như những giải pháp cần thiết để tận dụng những cơ hội này.

Tình hình xuất khẩu thủy sản Việt Nam 7 tháng đầu năm 2024

Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan, tính đến tháng 7/2024, xuất khẩu thủy sản của Việt Nam đạt gần 916 triệu USD, tăng 17.8% so với cùng kỳ năm trước. Lũy kế 7 tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt 5.32 tỷ USD, tăng 8% so với 7 tháng đầu năm 2023. Sự tăng trưởng này cho thấy nỗ lực của các doanh nghiệp trong việc nâng cao chất lượng sản phẩm, mở rộng thị trường và thích ứng với các tiêu chuẩn cao từ các thị trường khó tính.

Các thị trường xuất khẩu lớn của thủy sản Việt Nam đều ghi nhận mức tăng trưởng khả quan, trong đó có thể kể đến:

• Hoa Kỳ: tăng 12.8%
• Trung Quốc: tăng 11.6%
• Hàn Quốc: tăng 3.4%
• Úc: tăng 9.1%
• Canada: tăng 34.6%
• Bỉ: tăng 14.2%
• Israel: tăng 42.3%

Đặc biệt, xuất khẩu sang Nga tăng mạnh 105% so với cùng kỳ năm 2023, cho thấy nhu cầu tăng cao của thị trường này đối với thủy sản Việt Nam, mặc dù chịu ảnh hưởng của các yếu tố chính trị phức tạp. Tuy nhiên, xuất khẩu sang một số thị trường như Thái Lan, Đài Loan, Hồng Kông và Malaysia lại giảm nhẹ.

Cơ hội từ nhu cầu tăng cao dịp lễ, tết

Trong bối cảnh khó khăn của nền kinh tế toàn cầu, vẫn có những tín hiệu tích cực từ nhu cầu thị trường. Những tháng cuối năm là thời điểm các nhà nhập khẩu thủy sản gia tăng mua vào nhằm chuẩn bị nguồn hàng cho các dịp lễ hội lớn như Giáng sinh, Năm mới và Tết Nguyên đán ở nhiều quốc gia châu Á. Điều này tạo ra cơ hội cho thủy sản Việt Nam gia tăng lượng xuất khẩu và đáp ứng nhu cầu thị trường trong các dịp lễ cuối năm.

Nhu cầu tiêu dùng các sản phẩm thủy sản tăng cao vào dịp cuối năm, đặc biệt là đối với các mặt hàng chủ lực của Việt Nam như tôm, cá tra, cá ngừ, và mực. Các mặt hàng này được dự báo sẽ có sự tăng trưởng mạnh, nhất là tại các thị trường lớn và có nhu cầu tiêu thụ thủy sản cao như Hoa Kỳ, Nhật Bản và châu Âu. Việc cung cấp các sản phẩm chế biến sẵn và đạt tiêu chuẩn quốc tế giúp doanh nghiệp Việt Nam đáp ứng nhu cầu cao cấp của các thị trường này, đặc biệt trong bối cảnh xu hướng tiêu thụ thực phẩm lành mạnh và an toàn đang lên ngôi.

Những sản phẩm nổi bật trong xuất khẩu

Trong giai đoạn này, các doanh nghiệp cần tập trung vào những sản phẩm có giá trị gia tăng cao, như:

• Tôm chế biến: Các sản phẩm tôm như tôm tươi, tôm đông lạnh, và các sản phẩm chế biến từ tôm sẽ luôn có nhu cầu cao trong dịp lễ. Tôm là mặt hàng chủ lực trong xuất khẩu thủy sản Việt Nam và được ưa chuộng trên nhiều thị trường.
• Cá tra: Với thị trường tiêu thụ lớn tại Hoa Kỳ và châu Âu, cá tra đang trở thành sản phẩm chủ lực cho xuất khẩu. Các sản phẩm từ cá tra như fillet cá tra, cá tra chiên xù cũng được tiêu thụ mạnh trong dịp lễ.
• Cá ngừ: Cá ngừ cũng là một sản phẩm có tiềm năng lớn trong xuất khẩu. Với các sản phẩm chế biến sẵn từ cá ngừ, thị trường tiêu thụ tăng cao giúp nâng cao giá trị xuất khẩu.
• Mực và bạch tuộc: Mực và bạch tuộc cũng đang trở thành mặt hàng được ưa chuộng, nhất là trong các bữa tiệc cuối năm.

Thách thức trong xuất khẩu thủy sản

Mặc dù có nhiều cơ hội, nhưng ngành thủy sản Việt Nam vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức trong quá trình xuất khẩu. Những yếu tố cần chú ý bao gồm:

Biến động kinh tế thế giới

Những biến động của kinh tế thế giới, như sự tăng trưởng không ổn định của các nền kinh tế lớn, tác động đến nhu cầu nhập khẩu thủy sản. Sự thay đổi này có thể dẫn đến giảm sút nhu cầu từ các thị trường lớn, ảnh hưởng đến kim ngạch xuất khẩu của ngành thủy sản Việt Nam.

Chi phí vận tải tăng cao

Chi phí vận tải biển tăng cao do tác động của các yếu tố như giá nhiên liệu, sự tắc nghẽn tại các cảng biển, và sự thay đổi trong chính sách thương mại toàn cầu. Điều này có thể ảnh hưởng đến lợi nhuận của doanh nghiệp xuất khẩu và làm giảm tính cạnh tranh của sản phẩm thủy sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Cạnh tranh từ các quốc gia khác

Ngành thủy sản Việt Nam đang phải đối mặt với sự cạnh tranh từ các quốc gia khác như Ấn Độ, Thái Lan và Ecuador. Các quốc gia này có lợi thế về chi phí sản xuất và quy trình chế biến, tạo ra sức ép lớn lên thị trường thủy sản Việt Nam.

Yêu cầu cao về chất lượng sản phẩm

Các thị trường nhập khẩu ngày càng đặt ra yêu cầu cao về chất lượng sản phẩm, an toàn thực phẩm và nguồn gốc xuất xứ. Do đó, doanh nghiệp cần đầu tư vào công nghệ chế biến, bảo quản và tuân thủ các tiêu chuẩn chất lượng quốc tế để đáp ứng yêu cầu của các thị trường khó tính.

Giải pháp thúc đẩy xuất khẩu thủy sản

Để tận dụng cơ hội và vượt qua thách thức trong xuất khẩu thủy sản, ngành thủy sản Việt Nam cần thực hiện một số giải pháp quan trọng:

Tăng cường chất lượng sản phẩm

Các doanh nghiệp cần tập trung vào việc nâng cao chất lượng sản phẩm thông qua đầu tư vào công nghệ chế biến hiện đại, cải thiện quy trình sản xuất và đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Việc chứng nhận các tiêu chuẩn quốc tế như HACCP, ISO sẽ giúp nâng cao giá trị sản phẩm và tạo niềm tin cho người tiêu dùng.

Mở rộng thị trường xuất khẩu

Doanh nghiệp cần chủ động tìm kiếm và mở rộng thị trường xuất khẩu mới, đặc biệt là các thị trường có tiềm năng tăng trưởng cao. Việc tham gia các hội chợ triển lãm quốc tế, các chương trình xúc tiến thương mại sẽ giúp tăng cường khả năng tiếp cận với thị trường quốc tế.

 Đẩy mạnh nghiên cứu và phát triển

Nghiên cứu và phát triển các sản phẩm mới từ thủy sản, đặc biệt là các sản phẩm có giá trị gia tăng cao như thực phẩm chức năng, thực phẩm chế biến sẵn sẽ tạo ra sức hút mới cho sản phẩm thủy sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Xây dựng chuỗi liên kết giá trị

Việc xây dựng chuỗi liên kết giá trị giữa các nhà sản xuất, chế biến và tiêu thụ sẽ giúp gia tăng giá trị sản phẩm và đảm bảo tính bền vững trong phát triển. Doanh nghiệp cần hợp tác chặt chẽ với người nuôi trồng thủy sản để đảm bảo nguồn nguyên liệu chất lượng và ổn định.

Tăng cường hỗ trợ từ chính phủ

Chính phủ cần tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi cho ngành thủy sản phát triển thông qua các chính sách hỗ trợ, khuyến khích xuất khẩu và đầu tư vào công nghệ chế biến. Việc xây dựng các chương trình đào tạo về quản lý chất lượng, an toàn thực phẩm cho các doanh nghiệp cũng cần được chú trọng.

Ngành thủy sản Việt Nam đang đứng trước nhiều cơ hội để đẩy mạnh xuất khẩu trong những tháng cuối năm 2024. Với nhu cầu cao từ các thị trường lớn, cùng sự chuẩn bị kỹ lưỡng và các giải pháp đúng đắn, thủy sản Việt Nam có thể tận dụng tốt cơ hội từ nhu cầu tăng cao cuối năm. Đây cũng là thời điểm quan trọng để ngành thủy sản đóng góp vào sự phát triển kinh tế, tăng thu nhập cho ngư dân và khẳng định chất lượng sản phẩm thủy sản Việt Nam trong lòng người tiêu dùng toàn cầu.

Các tháng cuối năm sẽ là giai đoạn then chốt để ngành thủy sản Việt Nam gia tăng kim ngạch xuất khẩu và xây dựng vị thế vững chắc trên thị trường quốc tế. Với sự hỗ trợ từ chính phủ và nỗ lực từ các doanh nghiệp, ngành thủy sản Việt Nam hoàn toàn có thể đạt được những thành công lớn, góp phần phát triển bền vững và nâng cao giá trị thương hiệu thủy sản Việt trên trường quốc tế.