Độ pH Thấp và Khí Độc Cao: Mối Nguy Hại Tiềm Tàng Trong Ao Nuôi Tôm

Độ pH Thấp và Khí Độc Cao: Mối Nguy Hại Tiềm Tàng Trong Ao Nuôi Tôm 

1. Độ pH Thấp và Ý Nghĩa Trong Môi Trường Ao Nuôi

Độ pH của nước ao nuôi tôm thường nằm trong khoảng 7,5–8,5, lý tưởng nhất là từ 7,8–8,3 vào ban ngày. Nếu độ pH thấp hơn mức này (dưới 7,5), tôm sẽ phải đối mặt với nhiều rủi ro, bao gồm:

Giảm khả năng trao đổi chất: Độ pH thấp ảnh hưởng đến enzyme tiêu hóa của tôm, làm giảm hiệu quả sử dụng công thức ăn.

Tăng tính nhạy cảm với khí độc: Khi pH giảm, tôm trở nên nhạy cảm hơn với các chất độc hại như NH3 và H2S.

Tăng độ hòa tan của khí độc: Độ pH thấp làm tăng khả năng tồn tại của các khí độc ở các dạng tự động, đặc biệt là H2S.

2. Khí Độc Trong Ao Nuôi và Nguy Cơ

 NH3 (Amoniac)

NH3 là một dạng khí độc sinh ra từ sự phân hủy chất thải hữu cơ, thức ăn thừa và phân tôm trong ao nuôi.

Ở độ pH cao (>8.5), NH3 tồn tại chủ yếu dưới dạng không ion hóa (NH3 tự làm), có độc tính cao. Tuy nhiên, khi pH giảm, NH3 có thể chuyển sang dạng ion hóa (NH4+), làm giảm độc tính.

Nguy hiểm ở pH thấp: Dù NH4+ ít độc hơn NH3, nhưng ở pH thấp, tôm vẫn bị ảnh hưởng bởi sự tích tụ NH4+ trong cơ thể, gây căng thẳng và làm giảm khả năng dịch chuyển.

H2S (Hydro Sunfua)

H2S là khí độc sinh ra trong điều kiện khí khí, đặc biệt ở tầng đáy ao nông.

Ở độ pH thấp (<7), H2S tồn tại yếu ở dạng khí cụ tự làm, có độc tính cao, dễ xâm nhập vào cơ học tôm qua mang và gây ra các vấn đề nghiêm trọng.

3. Ảnh Hưởng Cụ Thể Thể Đến Tôm Khi Độ pH Thấp Kèm Khí Độc Cao

Tác Động Lên Hệ Hô Bốc

Thiếu oxy: H2S và NH3 gây tổn thương tôm, làm giảm khả năng trao đổi oxy. Tôm dễ bị ngạt, thở yếu, nổi đầu, và thậm chí chí chết hàng loạt khi khí độc tích lũy cao.

Căng thẳng mãn tính: Không có khí độc độc cao gây căng thẳng kéo dài, làm tôm tiêu hao nhiều năng lượng để duy trì hoạt động sống.

Tác Động Lên Hệ Tiêu Hóa

Độ pH thấp làm giảm hoạt động enzyme tiêu hóa, tạo tôm khó hấp thu dinh dưỡng từ công thức ăn. Điều này dẫn đến tôm ngựa, chậm lớn và giảm năng suất.

Khí NH3 dư thừa trong nước có thể gây ra tình trạng đường lòng, tạo điều kiện cho vi khuẩn gây bệnh như Vibrio phát triển.

Tác Động Lên Hệ Miễn Dịch

Giảm sức đề kháng: Tôm nuôi trong môi trường có pH thấp và khí độc cao thường dễ mắc các bệnh như bệnh gan gan, bệnh phân trắng, và nhiễm khuẩn do sức đề kháng bị suy yếu.

Tăng tỷ lệ tử vong: Sự kết hợp giữa độc tố từ NH3 và H2S làm tăng tỷ lệ tử vong, đặc biệt trong các giai đoạn thay vỏ hoặc khi tôm bị stress làm tiết kiệm.

4. Nguyên Nhân Dẫn Đến Độ pH Thiếu Khí Độc Cao

Sự Phân Hủy Chất Hữu Cơ

Thức ăn dư thừa, phân tôm, và khẳng định lắng đọng ở đáy ao tạo ra môi trường yếm khí, sản phẩm sinh H2S và NH3.

 Thay Đổi Thời Gian

Nhiệt độ giảm mạnh hoặc mưa làm giảm độ pH làm hòa tan CO2 từ không khí và axit hóa nguồn nước.

Quản Lý Ao Nuôi Không Hiệu Quả

Thay nước không đúng cách, không kiểm soát kiểm soát lượng thức ăn, hoặc không bảo vệ đáy sinh học ở bất kỳ thời điểm nào đều làm tăng nguy cơ tích lũy khí độc.

5. Giải Pháp Giảm Thiểu Tác Động Của Độ pH Thấp Kèm Khí Độc Cao

Điều Chỉnh Độ pH

Sử dụng vôi (CaCO3 hoặc Ca(OH)2) để nâng cao độ pH tăng dần, tránh thay đổi gây khó chịu cho tôm.

Bổ sung các chế phẩm chứa khoáng Kiềm (NaHCO3 hoặc dolomite) để duy trì độ pH ổn định.

Kiểm Soát Khí Độc

Sử dụng chế độ sinh học chứa vi khuẩn nitrat hóa (Nitrosomonas và Nitrobacter) để chuyển hóa NH3 thành nitrat (NO3-) ít độc hơn.

Sục khí thường xuyên để duy trì oxy hòa tan (DO) và hạn chế điều kiện khí khí ở đáy ao.

Quản Lý Đáy Ao

Rửa bùn và làm sạch đáy ao định kỳ để loại bỏ chất thải hữu cơ và nguồn khí độc

Có thể vi sinh để cải thiện chất lượng nền đáy, giảm tích lũy H2S.

 Quản Lý Thức Ăn

Cung cấp công thức ăn chất lượng cao, dễ tiêu hóa và dư thừa thức ăn.

Sử dụng các phụ gia như yucca để giảm nồng độ NH3 trong nước.

6. Kết Luận

Độ pH thấp kèm khí độc cao là một trong những công thức lớn trong nuôi tôm, đe dọa trực tiếp đến sức khỏe và năng suất. Để giảm thiểu tác động, người nuôi cần có các giải pháp quản lý môi trường và dinh dưỡng hiệu quả. Áp dụng các công nghệ sinh học, duy trì chất lượng nước ổn định, và thường xuyên theo dõi các chỉ số quan trọng như pH, NH3, H2S là chìa khóa để đạt được thành công bền vững trong nuôi tôm.