Hội Chứng Teo Gan Ở Tôm: Nhận Diện, Phòng Ngừa Và Điều Trị

Hội chứng teo gan (EMS) hay còn gọi là bệnh gan tụy cấp tính (AHPND) là một trong những bệnh nguy hiểm nhất trong ngành nuôi tôm, gây thiệt hại lớn cho ngư dân và ngành thủy sản nước ta. Bệnh này chủ yếu ảnh hưởng đến tôm sú postlarvae (PL) và tôm thẻ chân trắng (L. vannamei), làm giảm năng suất và chất lượng tôm nuôi.

Nguyên Nhân Gây Ra Hội Chứng Teo Gan

Nguyên nhân chính gây ra hội chứng teo gan ở tôm là vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus. Vi khuẩn này có khả năng xâm nhập vào cơ thể tôm qua đường tiêu hóa và tấn công vào gan và tụy, gây ra những tổn thương nghiêm trọng. Bệnh có thể xuất hiện ở nhiều giai đoạn khác nhau trong vòng đời của tôm, nhưng thường thấy nhất ở tôm dưới 35 ngày tuổi do chất lượng con giống kém, bị nhiễm bệnh từ tôm bố mẹ.

Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của bệnh:

• Quản lý ao nuôi kém: Đặc biệt là đối với tôm từ 35 – 60 ngày tuổi, bệnh thường do quản lý kém, chất lượng nước không tốt và thiếu cân bằng khoáng chất.
• Mùa mưa: Bệnh thường diễn ra vào mùa mưa, khi điều kiện môi trường nước bị ô nhiễm, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.
• Mật độ nuôi cao: Tôm thẻ chân trắng nuôi thâm canh có nguy cơ cao bị bệnh hơn do mật độ nuôi cao và thức ăn dư thừa.

Dấu Hiệu Của Hội Chứng Teo Gan Ở Tôm

Biểu hiện của hội chứng teo gan có thể khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, giai đoạn phát bệnh và điều kiện môi trường. Người nuôi có thể quan sát các dấu hiệu sau:

• Biểu hiện bên ngoài:
  • Tôm chậm chạp, lờ đờ, bơi yếu ớt, có xu hướng tập trung ở bờ ao.
  • Giảm ăn hoặc bỏ ăn hoàn toàn.
  • Vỏ tôm mềm, mỏng, dễ bong tróc.
  • Màu sắc cơ thể nhợt nhạt, gan teo nhỏ và nhạt màu hoặc trắng.
  • Có thể bị cong thân, co rút cơ, hoặc có đốm đen trên vỏ.
• Biểu hiện bên trong:
  • Gan tôm teo nhỏ, nhạt màu, mềm nhũn hoặc dai như cao su.
  • Tụy teo nhỏ, có màu trắng hoặc vàng nhạt.
  • Ruột tôm rỗng, không có thức ăn hoặc bị đứt đoạn, có thể xuất hiện các mảng hoại tử trên gan, tụy hoặc cơ thịt.
• Dấu hiệu khác: Tôm chết rải rác hoặc chết hàng loạt; chất lượng nước trong ao nuôi kém, có nhiều cặn bẩn, tảo, hoặc vi khuẩn.

Cách Phòng Ngừa Bệnh Teo Gan Ở Tôm

Phòng bệnh là biện pháp tốt nhất để bảo vệ sức khỏe tôm và giảm thiểu rủi ro trong quá trình nuôi trồng. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa hiệu quả:

1. Trước Khi Thả Giống

• Lựa chọn con giống: Chọn cơ sở cung cấp con giống uy tín, đảm bảo tôm giống khỏe mạnh, không mang mầm bệnh. Yêu cầu cơ sở cung cấp giấy chứng nhận kiểm dịch chất lượng.
• Kiểm tra chất lượng tôm giống: Quan sát hình thức bên ngoài, độ hoạt động, khả năng bắt mồi, và thực hiện xét nghiệm PCR để kiểm tra các mầm bệnh nguy hiểm như EMS và WSSV.
• Cải tạo ao nuôi: Vét bùn, phơi nắng đáy ao, xử lý nước bằng hóa chất an toàn và sử dụng vôi để khử trùng đáy ao.
• Xử lý nước cấp vào ao: Sát trùng nước bằng các loại thuốc sát trùng phù hợp, lọc nước qua lưới lọc cẩn thận để loại bỏ sinh vật gây hại.
• Sử dụng chế phẩm sinh học: Khử độc và cải thiện môi trường ao nuôi bằng cách sử dụng các chế phẩm sinh học, đồng thời thử nghiệm chất lượng nước trước khi thả tôm.

2. Trong Giai Đoạn Nuôi

• Cung cấp thức ăn chất lượng cao: Đảm bảo đầy đủ dinh dưỡng và an toàn vệ sinh, sử dụng thức ăn không nhiễm nấm mốc và bổ sung vitamin C, A, E, và Glucan để tăng cường hệ miễn dịch cho tôm.
• Quản lý môi trường ao nuôi: Duy trì các yếu tố môi trường ở mức thích hợp cho sự phát triển của tôm như pH, độ mặn, oxy hòa tan. Sử dụng các chế phẩm sinh học để xử lý nước và cải thiện chất lượng nước.
• Theo dõi hoạt động của tôm: Quan sát hoạt động, hình thức bên ngoài của tôm để phát hiện sớm dấu hiệu bất thường. Kiểm tra sức khỏe tôm định kỳ để đánh giá tình trạng sức khỏe.
• Hạn chế sử dụng hóa chất và kháng sinh: Chỉ sử dụng khi thật sự cần thiết và theo hướng dẫn của chuyên gia kỹ thuật. Ưu tiên các loại hóa chất và kháng sinh an toàn, có nguồn gốc rõ ràng.

3. Đào Tạo và Tăng Cường Kiến Thức

Người nuôi tôm cần có kiến thức về các bệnh thường gặp ở tôm để có thể xử lý kịp thời khi có dịch bệnh xảy ra. Việc phòng bệnh hiệu quả giúp giảm thiểu chi phí sản xuất, nâng cao năng suất và chất lượng tôm nuôi, đồng thời bảo vệ môi trường ao nuôi.

Phòng ngừa hội chứng teo gan ở tôm là một quá trình phức tạp, yêu cầu người nuôi phải có kiến thức vững về quản lý ao nuôi, lựa chọn con giống, và quản lý thức ăn. Việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa kịp thời không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe tôm mà còn góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế cho ngành nuôi tôm. Hãy chú ý đến từng chi tiết nhỏ trong quá trình nuôi để có thể phát hiện sớm dấu hiệu bất thường và xử lý kịp thời, đảm bảo cho một vụ mùa bội thu và bền vững.