Ngành Tôm Xuất Khẩu Bangladesh: Thách Thức và Giải Pháp Tương Lai

Việc giảm sút mạnh trong xuất khẩu tôm của Bangladesh là một vấn đề đáng chú ý trong ngành tôm toàn cầu. Theo dữ liệu từ ShrimpInsights, xuất khẩu tôm của Bangladesh đã giảm từ 55.000 tấn vào năm 2016 xuống chỉ còn khoảng 25.000 tấn vào năm 2023, một sự sụt giảm rất lớn trong chỉ một khoảng thời gian ngắn. Ngành tôm xuất khẩu của Bangladesh đang đối mặt với nhiều thách thức lớn, bao gồm việc thiếu hụt nguồn cung và khó khăn trong việc tiếp cận thị trường, ảnh hưởng trực tiếp đến doanh thu từ xuất khẩu cũng như hình ảnh sản phẩm tôm quốc gia này trên thị trường quốc tế.

Ngành Tôm Xuất Khẩu Bangladesh: Thực Trạng và Nguyên Nhân

Bangladesh là một trong những quốc gia sản xuất tôm lớn nhất thế giới, với sản lượng tôm ổn định và khả năng xuất khẩu tôm đi nhiều quốc gia, đặc biệt là các thị trường lớn như Liên minh châu Âu (EU), Vương quốc Anh và Hoa Kỳ. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, tình hình ngành tôm xuất khẩu của Bangladesh đã gặp phải nhiều vấn đề nghiêm trọng. Trong đó, có hai nguyên nhân chính làm giảm sút xuất khẩu tôm từ Bangladesh:

• Khó khăn trong việc duy trì nguồn cung ổn định: Theo các số liệu sản xuất chính thức, sản lượng tôm ở Bangladesh hiện đang ổn định, với khoảng 135.000 tấn tôm được sản xuất mỗi năm. Tuy nhiên, có sự thiếu hụt trong việc duy trì nguồn cung ổn định cho các thị trường quốc tế. Trong số này, khoảng 70.000 tấn là tôm sú đen, 55.000 tấn là tôm nước ngọt, và khoảng 10.000 tấn là tôm đánh bắt tự nhiên. Mặc dù những con số này có thể bị phóng đại, chúng vẫn phản ánh một thị trường tôm trong nước tương đối lớn.
• Khó khăn trong việc tiếp cận thị trường quốc tế: Việc Bangladesh không thể duy trì vị thế cạnh tranh trên thị trường quốc tế là một vấn đề lớn. Liên minh châu Âu (EU) chiếm 70% tổng khối lượng xuất khẩu tôm của Bangladesh, trong khi Vương quốc Anh chiếm 12% và Hoa Kỳ chiếm 6%. Tuy nhiên, do giá cả tôm Bangladesh thường thấp hơn so với các quốc gia xuất khẩu tôm khác, tôm của Bangladesh thường bị đánh giá là “giá rẻ” hơn là “chất lượng cao”. Điều này tạo ra một hình ảnh không tốt về sản phẩm tôm của Bangladesh, khiến người tiêu dùng quốc tế nghi ngờ về chất lượng và độ an toàn của tôm Bangladesh. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng cạnh tranh của tôm Bangladesh với các sản phẩm tôm từ các quốc gia xuất khẩu khác như Ấn Độ, Thái Lan, hoặc Việt Nam.

Tác Động Của Thị Trường Trong Nước Đến Ngành Tôm Xuất Khẩu

Một yếu tố quan trọng trong sự giảm sút xuất khẩu tôm của Bangladesh là sự phát triển mạnh mẽ của thị trường trong nước. Trước đây, phần lớn sản lượng tôm của Bangladesh được xuất khẩu ra nước ngoài, nhưng hiện nay, thị trường trong nước đã trở thành một yếu tố cạnh tranh lớn với xuất khẩu.

Với sản lượng tôm đạt khoảng 135.000 tấn mỗi năm, Bangladesh có một thị trường tiêu thụ nội địa khá lớn. Cụ thể, thị trường trong nước có thể tiêu thụ tới khoảng 50% sản lượng tôm sú đen, tương đương với khoảng 35.000 tấn tôm. Trước đây, số lượng này chủ yếu được xuất khẩu, nhưng nay đã chuyển hướng về tiêu thụ trong nước. Điều này có nghĩa là Bangladesh hiện đang tiêu thụ một phần lớn sản lượng tôm, làm giảm lượng tôm có sẵn để xuất khẩu. Với 35.000 tấn tôm sú đen thu hoạch mỗi năm, sẽ tạo ra khoảng 20.000 – 25.000 tấn sản phẩm hoàn thiện.

Tình hình này khiến Bangladesh phải đối mặt với một lựa chọn khó khăn: Có nên ưu tiên tiêu thụ tôm trong nước hay tiếp tục đẩy mạnh xuất khẩu? Nếu lượng tôm xuất khẩu chỉ đạt 17.500 tấn, mức tiêu thụ tôm sú trong nước có thể vượt quá 50%, thậm chí có thể lên tới 60 – 70%. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến doanh thu từ xuất khẩu mà còn làm giảm nguồn cung cho các thị trường quốc tế.

Tôm Bangladesh: Giá Rẻ Hay Chất Lượng Kém?

Một trong những lý do lớn dẫn đến tình trạng tôm Bangladesh bị giảm sức hút trên thị trường quốc tế là vấn đề chất lượng. Như đã đề cập trước đó, tôm Bangladesh thường được biết đến với cái mác “giá rẻ” hơn là “chất lượng cao”. Hình ảnh này được củng cố bởi việc Bangladesh chủ yếu cung cấp tôm cho các cơ sở chế biến thực phẩm, nơi giá cả cạnh tranh là yếu tố quyết định.

Tuy nhiên, với xu hướng người tiêu dùng ngày càng quan tâm nhiều hơn đến chất lượng thực phẩm, đặc biệt là an toàn thực phẩm và các tiêu chuẩn quốc tế, hình ảnh của tôm Bangladesh bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Các vấn đề như vi sinh vật gây bệnh, sử dụng hóa chất hoặc thuốc kháng sinh không hợp lý trong quá trình nuôi trồng cũng có thể là nguyên nhân khiến người tiêu dùng lo ngại về sự an toàn của sản phẩm tôm từ Bangladesh.

Giải Pháp Để Tăng Cường Xuất Khẩu Tôm Bangladesh

Để cải thiện tình hình hiện tại và gia tăng khả năng cạnh tranh của tôm Bangladesh trên thị trường quốc tế, các chuyên gia cho rằng Bangladesh cần tập trung vào một số giải pháp quan trọng:

• Tăng cường chất lượng sản phẩm: Bangladesh cần chú trọng đến việc cải thiện chất lượng tôm để đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế. Điều này bao gồm việc sử dụng công nghệ tiên tiến trong nuôi trồng tôm, kiểm soát chất lượng nước, và đảm bảo an toàn thực phẩm. Việc chứng nhận các tiêu chuẩn quốc tế như Global GAP hay ASC (Aquaculture Stewardship Council) sẽ giúp tôm Bangladesh nâng cao giá trị thương hiệu và được thị trường quốc tế đánh giá cao hơn.
• Khuyến khích xuất khẩu các sản phẩm chế biến sẵn: Bangladesh có thể tận dụng thế mạnh về sản xuất tôm và mở rộng xuất khẩu các sản phẩm tôm chế biến sẵn như tôm xông khói, tôm hấp, hay tôm đông lạnh. Việc xuất khẩu các sản phẩm chế biến sẵn giúp tăng giá trị gia tăng cho ngành tôm và giảm bớt sự phụ thuộc vào các thị trường xuất khẩu tôm tươi.
• Nâng cao năng lực chế biến và cơ sở hạ tầng xuất khẩu: Bangladesh cần đầu tư vào việc nâng cấp cơ sở hạ tầng chế biến tôm, đảm bảo các tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm, và giảm thiểu các tổn thất trong quá trình vận chuyển và bảo quản. Cải thiện cơ sở hạ tầng xuất khẩu, bao gồm các kho lạnh, bến cảng, và hệ thống logistics, cũng là một yếu tố quan trọng để giúp Bangladesh duy trì và phát triển thị trường xuất khẩu.
• Mở rộng thị trường xuất khẩu mới: Ngoài các thị trường truyền thống như EU, Vương quốc Anh và Hoa Kỳ, Bangladesh cần tìm kiếm các thị trường xuất khẩu mới, đặc biệt là ở các quốc gia đang phát triển ở châu Á và châu Phi. Việc mở rộng các thị trường xuất khẩu mới sẽ giúp Bangladesh giảm bớt sự phụ thuộc vào các thị trường hiện tại và tạo ra cơ hội phát triển bền vững cho ngành tôm xuất khẩu.

Ngành tôm xuất khẩu của Bangladesh đang đối mặt với những thách thức lớn, nhưng cũng có những cơ hội để phát triển. Việc cải thiện chất lượng sản phẩm, nâng cao năng lực chế biến và xuất khẩu, cùng với việc tìm kiếm các thị trường xuất khẩu mới, là những giải pháp quan trọng giúp Bangladesh vượt qua khó khăn và tăng trưởng mạnh mẽ hơn trong tương lai.