Quản Lý Chất Lượng Nước Trong Ao Nuôi Tôm: Các Thông Số Quan Trọng Cần Biết

Nuôi tôm là một ngành kinh tế quan trọng, nhưng thành công của nó phụ thuộc rất nhiều vào việc quản lý chất lượng nước trong ao nuôi. Chất lượng nước ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, tăng trưởng và năng suất của tôm. Do đó, hiểu rõ các thông số chất lượng nước và biết cách quản lý chúng là vô cùng cần thiết. Bài viết này sẽ trình bày chi tiết về các thông số quan trọng như pH, oxy hòa tan (DO), nhiệt độ, độ mặn, độ kiềm, nitơ (amoniac, nitrit, nitrat), phosphat, chất rắn lơ lửng và vi sinh vật. Đồng thời

Các thông số chất lượng nước quan trọng

 pH

Định nghĩa và ý nghĩa:

pH là chỉ số đo độ axit hoặc kiềm của nước, dao động từ 0 đến 14, với 7 là trung tính. Nước ao nuôi tôm nên duy trì pH từ 7.5 đến 8.5 để đảm bảo môi trường tối ưu cho tôm phát triển.

Ảnh hưởng:

pH quá thấp (axit) hoặc quá cao (kiềm) đều gây stress cho tôm, làm giảm khả năng sinh trưởng và tăng nguy cơ mắc bệnh. pH không ổn định cũng có thể gây ra biến động trong các thông số khác như nồng độ amoniac và độc tính của các chất trong nước.

Cách đo lường:

Sử dụng máy đo pH hoặc giấy quỳ. Đo pH vào buổi sáng sớm và buổi chiều để kiểm tra sự dao động.

Biện pháp quản lý:

Điều chỉnh bằng hóa chất: Sử dụng vôi (CaO) hoặc dolomite (CaMg(CO3)2) để tăng pH. Sử dụng axit nhẹ như axit acetic để giảm pH.

Kiểm tra thường xuyên: Đo pH định kỳ để phát hiện sớm các thay đổi và điều chỉnh kịp thời.

Oxy hòa tan (DO)

Định nghĩa và ý nghĩa:

DO là lượng oxy hòa tan trong nước, cần thiết cho sự hô hấp của tôm và vi sinh vật có lợi. Mức DO lý tưởng trong ao nuôi tôm nên duy trì từ 5 đến 7 mg/L.

Ảnh hưởng:

Thiếu oxy dẫn đến stress, giảm ăn, chậm lớn và tăng tỷ lệ tử vong. Mức DO thấp còn thúc đẩy quá trình yếm khí, tạo ra các khí độc như H2S và NH3.

Cách đo lường:

Sử dụng máy đo DO. Nên đo DO ở nhiều vị trí và độ sâu khác nhau để có kết quả chính xác.

Biện pháp quản lý:

Tăng cường sục khí: Sử dụng máy sục khí hoặc máy quạt nước để tăng lượng oxy hòa tan.

Quản lý mật độ nuôi: Giảm mật độ tôm để tránh tiêu thụ oxy quá mức.

Nhiệt độ

Định nghĩa và ý nghĩa:

Nhiệt độ nước là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất, sinh trưởng và sức khỏe của tôm. Nhiệt độ lý tưởng cho tôm nuôi thường nằm trong khoảng 28-32°C.

Ảnh hưởng:

Nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp đều gây stress và ảnh hưởng tiêu cực đến tôm. Nhiệt độ cao làm giảm lượng oxy hòa tan, trong khi nhiệt độ thấp làm giảm tốc độ trao đổi chất của tôm.

Cách đo lường:

Sử dụng nhiệt kế điện tử hoặc các thiết bị đo nhiệt độ nước chuyên dụng.

Biện pháp quản lý:

Điều chỉnh nguồn nước: Sử dụng nước lạnh hoặc nước ấm để điều chỉnh nhiệt độ ao khi cần thiết.

Che chắn và thông gió: Sử dụng các biện pháp che chắn ao để giảm nhiệt độ vào mùa hè, hoặc hệ thống sưởi ấm vào mùa đông.

Độ mặn

Định nghĩa và ý nghĩa:

Độ mặn là lượng muối hòa tan trong nước, thường đo bằng phần nghìn (ppt). Độ mặn lý tưởng cho tôm thẻ chân trắng dao động từ 15-25 ppt, trong khi tôm sú có thể chịu đựng độ mặn cao hơn, từ 10-35 ppt.

Ảnh hưởng:

Độ mặn quá cao hoặc quá thấp đều gây stress cho tôm, ảnh hưởng đến quá trình thẩm thấu và sức khỏe tổng thể.

Cách đo lường:

Sử dụng máy đo độ mặn (salinometer) hoặc khúc xạ kế.

Biện pháp quản lý:

Điều chỉnh nguồn nước: Pha nước ngọt hoặc nước mặn để đạt được độ mặn mong muốn.

Kiểm tra thường xuyên: Đo độ mặn định kỳ để duy trì mức ổn định.

Độ kiềm

Định nghĩa và ý nghĩa:

Độ kiềm là khả năng nước trung hòa axit, thường đo bằng mg/L CaCO3. Độ kiềm lý tưởng cho ao nuôi tôm nằm trong khoảng 80-120 mg/L.

Ảnh hưởng:

Độ kiềm ổn định giúp duy trì pH ổn định, giảm stress và tăng khả năng kháng bệnh của tôm.

Cách đo lường:

Sử dụng bộ test độ kiềm hoặc máy đo độ kiềm.

Biện pháp quản lý:

Bổ sung vôi: Sử dụng vôi nông nghiệp hoặc dolomite để tăng độ kiềm.

Quản lý chất hữu cơ: Tránh lượng chất hữu cơ quá cao gây ra quá trình phân hủy, ảnh hưởng đến độ kiềm.

Nitơ (amoniac, nitrit, nitrat)

Định nghĩa và ý nghĩa:

Nitơ tồn tại ở nhiều dạng trong nước, bao gồm amoniac (NH3), nitrit (NO2-) và nitrat (NO3-). Amoniac và nitrit là các hợp chất độc, trong khi nitrat ít độc hơn. Mức amoniac nên dưới 0.02 mg/L, nitrit dưới 0.1 mg/L và nitrat dưới 50 mg/L.

Ảnh hưởng:

Nồng độ cao của amoniac và nitrit gây ngộ độc, làm giảm khả năng hô hấp và tăng tỷ lệ tử vong của tôm. Nitrat ở mức cao cũng có thể gây stress và ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài.

Cách đo lường:

Sử dụng bộ test chất lượng nước để đo các nồng độ này.

Biện pháp quản lý:

Giảm lượng chất hữu cơ: Quản lý thức ăn và chất thải để giảm lượng chất hữu cơ phân hủy thành amoniac và nitrit.

Sử dụng vi sinh vật: Bổ sung các vi sinh vật có lợi để chuyển hóa amoniac và nitrit thành nitrat ít độc hơn.

Thay nước định kỳ: Thay nước thường xuyên để giảm nồng độ các hợp chất nitơ trong ao.

Phosphat

Định nghĩa và ý nghĩa:

Phosphat (PO4³-) là một chất dinh dưỡng quan trọng cho tảo và các sinh vật thủy sinh. Tuy nhiên, nồng độ phosphat quá cao có thể gây ra sự phát triển quá mức của tảo (hiện tượng phú dưỡng). Mức phosphat lý tưởng thường dưới 0.5 mg/L.

Ảnh hưởng:

Nồng độ phosphat cao dẫn đến hiện tượng tảo nở hoa, làm giảm lượng oxy hòa tan và tạo ra các chất độc hại.

Cách đo lường:

Sử dụng bộ test phosphat để đo nồng độ phosphat trong nước.

Biện pháp quản lý:

Quản lý thức ăn và phân bón: Sử dụng thức ăn và phân bón hợp lý để tránh dư thừa phosphat.

Bổ sung vi sinh vật: Sử dụng vi sinh vật để phân hủy phosphat và ngăn ngừa sự phát triển quá mức của tảo.

Chất rắn lơ lửng

Định nghĩa và ý nghĩa:

Chất rắn lơ lửng (TSS) bao gồm các hạt bụi, phân tử hữu cơ và vô cơ lơ lửng trong nước. Nồng độ TSS cao có thể làm đục nước và ảnh hưởng đến sức khỏe của tôm. Mức TSS lý tưởng thường dưới 100 mg/L.

Ảnh hưởng:

Nồng độ TSS cao gây ra hiện tượng đục nước, giảm khả năng quang hợp của tảo, ảnh hưởng đến oxy hòa tan và làm tôm khó thở.