Quản Lý Tỷ Lệ Cho Ăn: Giải Pháp Tối Ưu Cho Chất Lượng Nước Trong Ao Tôm

Trong những năm gần đây, nuôi tôm đã trở thành một ngành nghề chính tại nhiều quốc gia, đặc biệt là ở Việt Nam. Trong bối cảnh ngành nuôi tôm gặp nhiều khó khăn với các bệnh lý và thay đổi môi trường, tôm thẻ chân trắng (Litopenaeus vannamei) đã được lựa chọn thay thế cho tôm sú (Penaeus monodon) do nhiều ưu điểm vượt trội. Tôm thẻ không chỉ có tốc độ tăng trưởng nhanh mà còn có tỷ lệ chuyển hóa thức ăn tốt và khả năng sống sót cao trong môi trường nuôi thâm canh.

Tuy nhiên, với sự gia tăng sản lượng nuôi tôm, đặc biệt là trong các mô hình nuôi thâm canh, vấn đề quản lý chất lượng nước trở nên ngày càng quan trọng. Chất lượng nước trong ao nuôi ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và sự phát triển của tôm. Một trong những yếu tố chính ảnh hưởng đến chất lượng nước là tỷ lệ cho ăn. Việc cho ăn không đúng cách có thể dẫn đến sự tích tụ chất thải trong ao, gây ra những tác động tiêu cực đến môi trường sống của tôm.

Tôm Thẻ và Tỷ lệ Cho Ăn

Tôm thẻ được nuôi phổ biến nhờ vào các đặc tính sinh học ưu việt của nó. Loài này có khả năng thích nghi nhanh với các thay đổi môi trường và tỷ lệ sống sót cao. Việc cho ăn theo tỷ lệ phần trăm là một trong những kỹ thuật phổ biến trong nuôi tôm thẻ. Phương pháp này dựa trên trọng lượng cơ thể tôm và tỷ lệ phần trăm ước tính của thức ăn, nhằm tối ưu hóa lượng thức ăn cung cấp cho tôm trong suốt thời gian nuôi.

Tuy nhiên, việc cho ăn quá nhiều có thể dẫn đến việc dư thừa thức ăn trong ao, từ đó gây ra sự gia tăng chất thải hữu cơ. Theo nghiên cứu, thức ăn thừa đóng góp khoảng 17% vào tổng lượng chất thải trong ao nuôi, phần còn lại chủ yếu đến từ phân và chất thải lỏng. Quản lý tỷ lệ cho ăn không chỉ giúp giảm lượng chất thải mà còn cải thiện chất lượng nước và tăng trưởng của tôm.

Chất lượng Nước

Chất lượng nước trong ao nuôi tôm thẻ rất quan trọng, bởi tôm là sinh vật nhạy cảm với sự biến động chất lượng nước. Các thông số chất lượng nước cần được theo dõi thường xuyên bao gồm pH, độ mặn, nồng độ oxy hòa tan, nhiệt độ nước và độ trong của nước.

• pH: Giá trị pH lý tưởng cho nuôi tôm thẻ nằm trong khoảng từ 7,5 đến 8,5. Giá trị pH trung bình trong các ao nghiên cứu dao động từ 7,9 - 8,4, cho thấy điều kiện pH khá ổn định.
• Độ mặn: Độ mặn cũng là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sự phát triển của tôm. Các giá trị độ mặn trong ao nghiên cứu từ 9 - 27‰ là phù hợp cho nuôi tôm thẻ.
• Oxy hòa tan: Oxy hòa tan là yếu tố thiết yếu cho sự sống của tôm. Nồng độ oxy hòa tan từ 5,28 - 7,18 mg/l được xem là đảm bảo cho hoạt động nuôi tôm.
• Nhiệt độ nước: Nhiệt độ nước ao nuôi dao động từ 26,20 - 30,5°C là mức lý tưởng cho tôm thẻ phát triển.
• Độ trong của nước: Độ trong của nước cũng ảnh hưởng đến khả năng quang hợp của thực vật trong nước. Độ trong tối ưu cho nuôi tôm là từ 30 - 45 cm, và trong nghiên cứu, giá trị độ trong đạt 36 cm.

Chất Hữu Cơ Trong Ao

Trong suốt quá trình nuôi, nồng độ chất hữu cơ trong ao biến động theo giá trị độ trong của nước. Tôm thẻ có xu hướng sống trong môi trường nước đục hơn, vì nơi này thường chứa nhiều sinh vật phù du - nguồn thức ăn tự nhiên cho tôm. Chất hữu cơ trong nước đến từ chất thải thức ăn, phân, và các chất thải khác do tôm sản xuất.

Việc tăng lượng thức ăn không được tiêu thụ sẽ dẫn đến sự gia tăng nồng độ chất hữu cơ trong nước, làm giảm độ trong và chất lượng nước. Chính vì vậy, việc quản lý tỷ lệ cho ăn là rất quan trọng để duy trì nồng độ chất hữu cơ ở mức thấp và bảo vệ chất lượng nước.

Tốc Độ Tăng Trưởng của Tôm

Tốc độ tăng trưởng của tôm là một yếu tố quyết định đến năng suất và hiệu quả kinh tế trong nuôi tôm. Theo các nghiên cứu, tốc độ tăng trưởng của tôm thẻ tăng theo thời gian nuôi, và sự gia tăng này tỷ lệ thuận với lượng thức ăn đầu vào.

Đối với tôm thẻ, tốc độ tăng trưởng trung bình nhanh hơn so với các loại tôm khác. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng tối ưu không chỉ bị ảnh hưởng bởi lượng thức ăn mà còn phụ thuộc vào chất lượng nước. Nếu chất lượng nước tốt, tôm sẽ phát triển nhanh hơn và khỏe mạnh hơn. Ngược lại, nếu chất lượng nước kém, tôm có thể bị strees và chậm lớn.

Tính Toán Tỷ Lệ Cho Ăn

Tỷ lệ cho ăn là một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sự tăng trưởng của tôm. Việc tính toán tỷ lệ cho ăn dựa trên trọng lượng tôm và mức tăng trưởng ước tính. Tỷ lệ cho ăn thường giảm khi trọng lượng tôm trung bình tăng.

Chẳng hạn, nếu trọng lượng trung bình của một con tôm là 6g và số lượng tôm trong ao là 250.000 con, tổng trọng lượng tôm sẽ là 1.500 kg. Dựa vào bảng tỷ lệ thức ăn, với 6g/con, mức thức ăn cần cho ao sẽ là 4,1% tổng trọng lượng tôm. Do đó, lượng thức ăn cần cho 250.000 con tôm trong một ngày là:

Bảng tỷ lệ thức ăn theo trọng lượng của tôm cho thấy mối quan hệ giữa trọng lượng tôm và tỷ lệ thức ăn là rất rõ ràng.

Mối Quan Hệ Giữa Tỷ Lệ Cho Ăn và Chất Lượng Nước

Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ cho ăn trong ao nuôi tôm có mối tương quan chặt chẽ với trọng lượng cơ thể tôm và độ trong của nước. Tỷ lệ cho ăn không được điều chỉnh sẽ dẫn đến sự gia tăng chất thải trong ao, ảnh hưởng đến chất lượng nước.

Việc cho ăn dư thừa không chỉ lãng phí thức ăn mà còn gây ra tình trạng ô nhiễm nước ao, làm tăng nồng độ các chất độc hại và mầm bệnh. Độ trong của nước là một trong những chỉ tiêu vật lý quan trọng quyết định chất lượng nước, do đó cần theo dõi và điều chỉnh tỷ lệ cho ăn để đảm bảo tôm phát triển khỏe mạnh.

Từ các nghiên cứu trên, có thể kết luận rằng tỷ lệ cho ăn có ảnh hưởng rất lớn đến trọng lượng tôm, chất lượng nước và năng suất trong quá trình nuôi tôm thẻ. Việc quản lý tỷ lệ cho ăn một cách hợp lý sẽ giúp giảm thiểu chất thải, duy trì chất lượng nước tốt và tối ưu hóa tốc độ tăng trưởng của tôm.

Các nhà nông cần chú ý đến việc điều chỉnh tỷ lệ cho ăn theo trọng lượng và tình trạng sức khỏe của tôm, cũng như theo dõi các thông số chất lượng nước thường xuyên để đảm bảo môi trường sống cho tôm. Hơn nữa, việc áp dụng các phương pháp nuôi tôm bền vững sẽ giúp tăng cường năng suất và bảo vệ môi trường trong ngành nuôi tôm.