Tối Ưu Hóa Môi Trường Ao Nuôi Qua Quản Lý pH

Trong ngành nuôi tôm, môi trường nước đóng vai trò then chốt, quyết định sức khỏe và năng suất của tôm. Trong đó, pH là một chỉ số quan trọng phản ánh tính chất hóa học của nước ao nuôi. Để nuôi tôm hiệu quả, người nuôi cần duy trì mức pH ổn định, đồng thời biết cách xử lý các tình huống biến động pH, nhằm bảo vệ đàn tôm và môi trường ao nuôi.

Tầm Quan Trọng Của pH

Mức pH lý tưởng trong ao nuôi tôm thẻ chân trắng nằm trong khoảng từ 7.5 đến 8.5. Trong điều kiện này, tôm có thể phát triển tối ưu, đồng thời hệ vi sinh vật trong ao cũng hoạt động hiệu quả, duy trì sự cân bằng sinh thái.

Tuy nhiên, khi pH quá cao (trên 9.0), tôm dễ bị stress, giảm sức đề kháng, và đối mặt với nguy cơ nhiễm độc khí amoniac (NH₃) hoặc nitrit (NO₂). Ngược lại, pH quá thấp (dưới 7.0) làm tăng nguy cơ phát sinh khí H₂S độc hại, gây cản trở quá trình hô hấp và ảnh hưởng đến tốc độ phát triển của tôm. Đặc biệt, sự dao động pH trong ngày (lớn hơn 0.5 đơn vị) cũng khiến tôm khó thích nghi, dễ bị stress và mắc bệnh.

Nguyên Nhân Gây Biến Động pH

Biến động pH trong ao nuôi thường xuất phát từ các nguyên nhân sau:

• Quá Trình Quang Hợp Của Tảo
  Tảo lam và tảo khuê trong ao thực hiện quang hợp vào ban ngày, làm giảm CO₂ trong nước, khiến pH tăng cao. Ngược lại, vào ban đêm, quá trình hô hấp thải CO₂ ra môi trường, làm pH giảm nhanh chóng.
• Chất Hữu Cơ Phân Hủy
  Phân tôm, thức ăn thừa, và xác sinh vật tích tụ trong ao phân hủy thành axit hữu cơ, khiến pH giảm.
• Nguồn Nước Bổ Sung
  Nước cấp từ bên ngoài vào ao nếu có pH quá cao hoặc thấp sẽ gây xáo trộn mức pH trong ao.
• Mất Cân Bằng Sinh Thái
  Việc tảo phát triển quá mức hoặc chết hàng loạt có thể làm tăng tải lượng chất hữu cơ và CO₂ trong nước, dẫn đến biến động pH bất thường.

Tác Động Của Biến Động pH

Khi pH không ổn định, tôm dễ bị stress, giảm sức đề kháng, và gặp khó khăn trong quá trình trao đổi chất. Điều này làm tăng nguy cơ bùng phát các bệnh như phân trắng, bệnh gan tụy, hoặc bệnh do vi khuẩn. Đồng thời, chất lượng nước trong ao suy giảm, gây khó khăn cho người nuôi trong việc quản lý và xử lý môi trường.

Người nuôi cần sử dụng bút đo pH hoặc giấy quỳ để kiểm tra mức pH trong ao ít nhất hai lần mỗi ngày, vào sáng sớm và chiều tối. Việc đo đạc định kỳ giúp phát hiện sớm những biến động bất thường, từ đó có biện pháp can thiệp kịp thời.

Ghi chép kết quả đo vào sổ theo dõi là một cách hiệu quả để nhận diện xu hướng thay đổi pH trong thời gian dài, hỗ trợ người nuôi lập kế hoạch quản lý tốt hơn.

Biện Pháp Kiểm Soát pH

Khi pH Quá Cao

• Quản Lý Tảo: Sử dụng chế phẩm sinh học để kiểm soát mật độ tảo, tránh sự phát triển quá mức của tảo lam và tảo xanh.
• Bổ Sung Nước Ngọt: Thay nước ao bằng nguồn nước có pH thấp hơn để cân bằng pH.
• Sử Dụng Axit Hữu Cơ: Các loại axit như axit humic hoặc axit citric có thể được bổ sung để giảm pH an toàn.

Khi pH Quá Thấp

• Bón Vôi: Sử dụng các loại vôi như Ca(OH)₂ hoặc CaMg(CO₃)₂ để nâng pH. Vôi nên được hòa tan trước khi rải đều khắp ao để tránh tạo vùng pH quá cao.
• Tăng Độ Kiềm: Sử dụng bicarbonate hoặc các chế phẩm tăng kiềm để ổn định pH.

Hạn Chế Dao Động pH

• Duy Trì Mật Độ Tảo Ổn Định: Quản lý mật độ tảo bằng chế phẩm sinh học và kiểm soát ánh sáng.
• Loại Bỏ Chất Hữu Cơ: Sử dụng máy hút bùn hoặc các biện pháp cơ học để loại bỏ chất hữu cơ tích tụ ở đáy ao.
• Tăng Cường Sục Khí: Máy sục khí giúp cải thiện khả năng trao đổi khí, ổn định nồng độ CO₂ và oxy hòa tan trong nước.

Quy Trình Quản Lý pH Hiệu Quả

1. Kiểm Tra Định Kỳ: Đo pH vào sáng sớm và chiều tối để theo dõi biến động.
2. Sử Dụng Chế Phẩm Sinh Học: Duy trì vi sinh vật có lợi để phân hủy chất hữu cơ, ổn định môi trường.
3. Điều Chỉnh Nguồn Nước: Đảm bảo nguồn nước cấp vào ao có pH phù hợp.
4. Theo Dõi Chặt Chẽ: Ghi chép đầy đủ và phân tích dữ liệu để có biện pháp điều chỉnh phù hợp.

Kiểm soát pH trong ao nuôi tôm là yếu tố cốt lõi giúp đảm bảo môi trường sống ổn định, hỗ trợ tôm phát triển khỏe mạnh và đạt năng suất cao. Người nuôi cần hiểu rõ nguyên nhân biến động pH, thường xuyên theo dõi và áp dụng các biện pháp quản lý hiệu quả để giảm thiểu rủi ro, từ đó nâng cao hiệu quả kinh tế trong quá trình nuôi tôm.