Tôm Việt Nam: Cơ Hội Vàng Để Vượt Lên Đối Thủ Ấn Độ và Ecuador

Tôm Việt Nam: Cơ Hội Vàng Để Vượt Lên Đối Thủ Ấn Độ và Ecuador 

Việt Nam là một trong những quốc gia sản xuất và xuất khẩu tôm lớn trên thế giới, tuy nhiên, trong những năm gần đây, ngành tôm Việt Nam phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt từ các đối thủ lớn như Ấn Độ và Ecuador. Hai quốc gia này đã gia tăng sản lượng tôm và khai thác lợi thế về chi phí sản xuất, đưa ra mức giá cạnh tranh trên thị trường toàn cầu. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn có những cơ hội và lợi thế riêng để vượt lên, tạo dấu ấn riêng và tăng cường vị thế của mình. Bài viết dưới đây sẽ phân tích các cơ hội mới cho tôm Việt Nam để vượt lên đối thủ Ấn Độ và Ecuador, tập trung vào các yếu tố về chất lượng sản phẩm, chiến lược thị trường, sự hỗ trợ từ các hiệp định thương mại và công nghệ nuôi trồng tôm.

1. Nhu cầu thị trường và cơ hội từ xu hướng tiêu thụ

Trên thế giới, tôm là một trong những loại hải sản được tiêu thụ nhiều nhất, với nhu cầu không ngừng gia tăng từ các thị trường lớn như Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản và Trung Quốc. Người tiêu dùng ngày càng có xu hướng ưa chuộng các sản phẩm tôm có nguồn gốc rõ ràng, được nuôi trồng bền vững và đạt các tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm. Đây là cơ hội để Việt Nam tận dụng thế mạnh về hệ thống chứng nhận chất lượng và quy trình sản xuất đạt chuẩn quốc tế.

Việt Nam có thể tập trung vào sản xuất tôm chất lượng cao, an toàn và đảm bảo các tiêu chuẩn sinh thái như ASC (Aquaculture Stewardship Council), Global GAP và các tiêu chuẩn từ các thị trường khắt khe. Việc đáp ứng và duy trì các tiêu chuẩn này sẽ giúp tôm Việt Nam có lợi thế cạnh tranh hơn so với các đối thủ từ Ấn Độ và Ecuador, đặc biệt trong bối cảnh các quốc gia này vẫn đang gặp khó khăn trong việc kiểm soát chất lượng và đảm bảo tiêu chuẩn quốc tế.

2. Lợi thế từ các hiệp định thương mại tự do (FTA)

Việt Nam hiện là một trong những nước hưởng lợi lớn từ các hiệp định thương mại tự do, đặc biệt là các hiệp định thế hệ mới như Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam – EU (EVFTA), và Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP). Các hiệp định này mở ra cơ hội lớn cho tôm Việt Nam khi giúp giảm hoặc loại bỏ thuế quan vào các thị trường chủ chốt, từ đó nâng cao tính cạnh tranh về giá của tôm Việt trên thị trường quốc tế.

Đặc biệt, EVFTA là một lợi thế quan trọng khi EU là một trong những thị trường lớn và khó tính về sản phẩm tôm. Nhờ vào EVFTA, tôm Việt Nam có thể vào thị trường EU với thuế suất ưu đãi, trong khi tôm từ Ấn Độ và Ecuador vẫn phải chịu mức thuế cao hơn do không có các hiệp định tương tự. Đây là một lợi thế lớn cho các doanh nghiệp tôm Việt Nam để gia tăng thị phần tại thị trường EU.

3. Đổi mới công nghệ nuôi tôm để nâng cao năng suất và chất lượng

Để vượt lên các đối thủ lớn, ngành tôm Việt Nam cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ tiên tiến vào sản xuất và nuôi trồng. Hiện nay, các mô hình nuôi tôm công nghệ cao, như nuôi tôm trong nhà kính, nuôi tôm bằng hệ thống tuần hoàn nước (RAS) và các công nghệ xử lý nước hiện đại, đang được triển khai tại nhiều địa phương. Các công nghệ này không chỉ giúp tăng năng suất mà còn kiểm soát tốt hơn các yếu tố môi trường, giảm thiểu rủi ro dịch bệnh và tối ưu hóa chất lượng tôm.

Việc ứng dụng công nghệ còn giúp giảm thiểu lượng thuốc kháng sinh và hóa chất trong quá trình nuôi, nâng cao chất lượng và độ an toàn của sản phẩm tôm. Điều này giúp tôm Việt Nam đáp ứng tốt hơn các yêu cầu khắt khe của thị trường quốc tế về an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc, từ đó tăng khả năng cạnh tranh.

Ngoài ra, Việt Nam có thể tận dụng công nghệ số và dữ liệu lớn (big data) để quản lý quy trình sản xuất, dự báo thị trường và tối ưu hóa chuỗi cung ứng. Các ứng dụng quản lý dữ liệu từ xa, sử dụng cảm biến IoT để giám sát chất lượng nước và môi trường nuôi là các giải pháp tiềm năng giúp nâng cao hiệu quả sản xuất và giảm chi phí.

4. Sự hỗ trợ của chính phủ và ngành thủy sản

Nhà nước và ngành thủy sản Việt Nam đã và đang có nhiều chính sách hỗ trợ để phát triển bền vững ngành tôm. Chính phủ đã đặt ra mục tiêu đẩy mạnh xuất khẩu tôm đạt kim ngạch 10 tỷ USD vào năm 2025, và để đạt được mục tiêu này, ngành tôm được ưu tiên đầu tư về công nghệ, hạ tầng và hỗ trợ vay vốn ưu đãi cho người nuôi.

Bên cạnh đó, sự ra đời của các liên kết giữa nông dân và doanh nghiệp theo chuỗi giá trị giúp cải thiện tính bền vững và hiệu quả của sản xuất tôm. Các hiệp hội tôm như Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) đã đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị trường, quảng bá sản phẩm và đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến thương mại.

5. Phát triển mô hình nuôi tôm sinh thái và bền vững

Một trong những xu hướng tiêu dùng hiện nay là hướng tới các sản phẩm thân thiện với môi trường và có quy trình sản xuất bền vững. Việt Nam có điều kiện tự nhiên thuận lợi để phát triển các mô hình nuôi tôm sinh thái, nuôi tôm rừng ngập mặn hoặc nuôi tôm hữu cơ. Các mô hình này không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn tạo ra giá trị gia tăng cho sản phẩm tôm, từ đó tăng sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Mô hình nuôi tôm sinh thái có thể tạo ra sản phẩm tôm cao cấp, đạt giá trị xuất khẩu cao và đáp ứng nhu cầu của các thị trường có tiêu chuẩn nghiêm ngặt về môi trường như EU, Nhật Bản và Hoa Kỳ. Điều này giúp tôm Việt Nam tạo được sự khác biệt rõ nét so với các sản phẩm từ Ấn Độ và Ecuador, hai quốc gia tập trung nhiều vào sản lượng mà chưa chú trọng cao đến yếu tố bền vững.

6. Chiến lược thương hiệu và quảng bá sản phẩm

Xây dựng thương hiệu cho tôm Việt Nam là một trong những yếu tố quan trọng để tăng cường vị thế trên thị trường quốc tế. Một thương hiệu mạnh sẽ giúp tạo niềm tin nơi người tiêu dùng và gia tăng giá trị cho sản phẩm. Hiện nay, tôm Việt Nam chưa có một thương hiệu quốc gia thực sự nổi bật, trong khi tôm Ecuador đã có chiến dịch quảng bá mạnh mẽ tại các thị trường lớn.

Việt Nam cần đẩy mạnh quảng bá hình ảnh tôm chất lượng cao, an toàn và bền vững thông qua các hội chợ quốc tế, các sự kiện xúc tiến thương mại và kênh truyền thông số. Việc tập trung vào các điểm mạnh của sản phẩm, như nguồn gốc rõ ràng, quy trình nuôi bền vững và chất lượng đảm bảo, sẽ giúp tôm Việt Nam nổi bật hơn trong mắt người tiêu dùng quốc tế.

7. Đáp ứng tốt hơn các quy định về an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc

Thị trường quốc tế, đặc biệt là EU và Hoa Kỳ, có yêu cầu ngày càng cao về an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc. Việc các nước tăng cường kiểm tra chất lượng thực phẩm nhập khẩu nhằm bảo vệ người tiêu dùng là một thách thức nhưng cũng là cơ hội cho tôm Việt Nam. Nếu đáp ứng được các quy định này, tôm Việt Nam sẽ có lợi thế cạnh tranh mạnh mẽ hơn so với các đối thủ.

Chính phủ và các doanh nghiệp cần đầu tư vào hệ thống quản lý truy xuất nguồn gốc hiệu quả, sử dụng công nghệ blockchain và các công nghệ số khác để đảm bảo minh bạch thông tin từ khâu sản xuất đến phân phối. Việc minh bạch thông tin và đảm bảo an toàn thực phẩm sẽ giúp tạo niềm tin nơi người tiêu dùng và giúp sản phẩm tôm Việt Nam chiếm ưu thế trên thị trường.

Kết luận

Ngành tôm Việt Nam đang đứng trước nhiều thách thức và cơ hội lớn để vượt qua các đối thủ cạnh tranh mạnh như Ấn Độ và Ecuador. Để tận dụng các cơ hội này, Việt Nam cần tập trung vào nâng cao chất lượng sản phẩm, ứng dụng công nghệ hiện đại, khai thác triệt để các hiệp định thương mại tự do, phát triển bền vững và xây dựng thương hiệu tôm quốc gia.