Từ Vi Sinh Vật Đến Tôm Khỏe: Con Đường Hướng Tới Nuôi Tôm Bền Vững

Trong nuôi tôm, vi sinh vật đóng vai trò quan trọng như một chế phẩm sinh học thay thế cho kháng sinh và hóa chất, giúp tôm phát triển khỏe mạnh mà không gây ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường. Việc sử dụng vi sinh vật giúp cải thiện chất lượng nước, ổn định môi trường sống và tăng cường sức đề kháng cho tôm. Tuy nhiên, để vi sinh vật phát triển hiệu quả, người nuôi cần chú ý đến nhiều yếu tố ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và hoạt động của chúng.

Để vi sinh vật phát triển ổn định, người nuôi cần tạo ra những điều kiện thuận lợi nhất cho sự phát triển của chúng. Việc này không chỉ bao gồm việc chọn lựa loại vi sinh vật phù hợp mà còn phải duy trì các yếu tố môi trường lý tưởng cho sự phát triển của chúng.

Các Nhóm Vi Sinh Được Sử Dụng Trong Nuôi Trồng Thủy Sản

Hiện nay, trong nuôi trồng thủy sản, có ba nhóm vi sinh vật chính thường được sử dụng:

Nhóm Vi Sinh Sinh Sống Như Vi Khuẩn

Nhóm vi sinh vật này có tác dụng quan trọng trong việc cân bằng vi khuẩn đường ruột của tôm, giúp tăng cường khả năng chuyển hóa và hấp thụ thức ăn. Các chủng vi sinh thường được sử dụng bao gồm Bacillus, Saccharomyces, và Lactobacillus.

Chúng được trộn vào thức ăn cho tôm, không chỉ giúp tăng cường sức khỏe mà còn tiết ra các chất kháng sinh và enzyme, kìm hãm sự phát triển của các vi khuẩn gây bệnh đường ruột, từ đó nâng cao sức đề kháng cho tôm.

Nhóm Vi Khuẩn Cải Thiện Môi Trường

Nhóm vi khuẩn này thường được sử dụng để xử lý nước ao và cải thiện đáy ao. Một số chủng loài như Bacillus, Actinomyces, Nitrosomonas, và Nitrobacter có tác dụng làm tăng hàm lượng oxy trong nước, ổn định pH, khử phèn, diệt tảo độc và phân hủy mùn bã hữu cơ. Việc sử dụng các vi khuẩn này giúp cải thiện chất lượng nước, tạo điều kiện thuận lợi cho tôm sinh trưởng.

Nhóm Vi Khuẩn Đối Kháng Với Vi Sinh Gây Bệnh

Nhóm vi khuẩn này bao gồm các loài như Bacillus licheniformis và Bacillus sp.. Chúng có khả năng cạnh tranh mạnh mẽ về chất dinh dưỡng, năng lượng và giá thể với các vi khuẩn và tảo có hại. Bằng cách này, nhóm vi khuẩn này góp phần ổn định chất lượng nước và nền đáy trong ao nuôi tôm.

Các Nhân Tố Ảnh Hưởng Đến Sự Phát Triển Của Vi Sinh

Để vi sinh vật phát triển tốt, nhiều yếu tố môi trường cần được kiểm soát. Dưới đây là các nhân tố chính ảnh hưởng đến sự phát triển của vi sinh trong nuôi tôm:

Nồng Độ pH

Nồng độ pH là một yếu tố quan trọng trong môi trường nước. Nghiên cứu cho thấy pH trung lập (khoảng 6,5 đến 7,5) là điều kiện lý tưởng cho hầu hết các loại vi khuẩn phát triển. Một số loài vi sinh vật vẫn có thể sống ở mức pH thấp hơn 4, nhưng điều này thường không tối ưu cho sự phát triển của vi sinh vật có lợi.

Trong quá trình phát triển, các axit hữu cơ được giải phóng vào môi trường, làm giảm pH và có thể gây trở ngại cho sự phát triển của vi sinh vật khác. Vì vậy, việc duy trì mức pH ổn định là rất cần thiết để đảm bảo sự phát triển của vi sinh trong ao nuôi.

Oxy Hòa Tan

Oxy hòa tan là yếu tố thiết yếu cho sự phát triển của vi sinh vật hiếu khí. Vi khuẩn hiếu khí cần oxy để phát triển, trong khi vi khuẩn kỵ khí bắt buộc có thể bị tổn hại khi tiếp xúc với oxy. Nếu lượng oxy hòa tan trong nước thấp, điều này sẽ bất lợi cho sự phát triển của vi sinh vật, ảnh hưởng đến khả năng xử lý chất thải và cải thiện chất lượng nước trong ao nuôi.

Cacbon Dioxit (CO2)

Lượng CO2 trong ao tôm chủ yếu đến từ hoạt động hô hấp của tôm, tảo, và vi sinh vật cũng như từ việc phân giải chất hữu cơ. Mức CO2 lý tưởng trong ao nuôi tôm nên dưới 5mg/l. Nếu CO2 tăng cao trên 29,7mg/l, nó có thể gây hại gián tiếp cho hệ vi sinh. Việc kiểm soát mức CO2 là rất quan trọng để duy trì sự cân bằng sinh thái trong ao nuôi.

Các Dưỡng Chất

Vi sinh vật cần đủ dưỡng chất để phát triển. Trong môi trường nước, sự thiếu hụt dưỡng chất có thể làm giảm hiệu suất BOD và gây khó khăn cho quá trình phân giải chất hữu cơ. Các dưỡng chất như nitrat, phosphat và kali là những yếu tố cần thiết cho sự phát triển của vi sinh vật.

Nhiệt Độ

Nhiệt độ là yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động và sự phát triển của vi sinh vật. Tùy thuộc vào nhiệt độ ưa thích của chúng, vi sinh vật có thể được chia thành ba nhóm:

• Psychrophiles (Vi Sinh Vật Yêu Lạnh): Tìm thấy chủ yếu ở các vùng lạnh, có nhiệt độ tăng trưởng tối ưu từ 0 °C đến 15 °C.
• Mesophiles (Vi Khuẩn Có Nhiệt Độ Vừa Phải): Thường gặp trong nước, đất và sinh vật bậc cao, có nhiệt độ tăng trưởng tối ưu từ 25 °C đến 40 °C. Đây cũng là nhóm vi khuẩn gây bệnh phổ biến nhất.
• Thermophiles (Vi Khuẩn Ưa Nhiệt): Có khả năng sinh trưởng ở nhiệt độ cao, với mức tối ưu trên 60 °C. Nhóm này thường không phát triển dưới 45 °C.

Áp Suất Thẩm Thấu

Áp suất thẩm thấu có thể gây co nguyên sinh cho vi sinh vật, làm cho chúng không thể phân chia được. Tuy nhiên, một số loài vi khuẩn có khả năng thích nghi với nồng độ muối cao vẫn có thể phát triển. Việc kiểm soát áp suất thẩm thấu trong ao nuôi tôm là rất quan trọng để tạo điều kiện cho vi sinh vật hoạt động hiệu quả.

Vi sinh vật đóng vai trò quan trọng trong nuôi tôm, giúp cải thiện chất lượng nước và tăng cường sức đề kháng cho tôm. Tuy nhiên, sự phát triển của chúng bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố môi trường như pH, oxy hòa tan, CO2, các dưỡng chất, nhiệt độ và áp suất thẩm thấu. Để tạo điều kiện thuận lợi cho vi sinh vật, người nuôi cần kiểm soát các yếu tố này một cách chặt chẽ, nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất và bảo vệ môi trường trong nuôi tôm.