Bệnh Phân Trắng Ở Tôm: Nhận Diện và Xử Lý Hiệu Quả

Phân trắng là một trong những bệnh phổ biến nhất trong nuôi tôm, thường xuất hiện khi tôm nuôi được khoảng 50 ngày trở đi. Bệnh này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và năng suất của tôm, đồng thời gây ra những thiệt hại đáng kể cho người nuôi. Bài viết này sẽ trình bày chi tiết về nguyên nhân, dấu hiệu, và biện pháp phòng tránh cũng như xử lý bệnh phân trắng ở tôm nuôi.

Nguyên Nhân Gây Bệnh Phân Trắng

Bệnh phân trắng ở tôm có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:

Thức Ăn Kém Chất Lượng:

• Thức ăn bị mốc và chứa độc tố: Khi tôm ăn phải thức ăn này, hệ tiêu hóa của chúng sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng, gây ra bệnh đường ruột.
• Thức ăn bị nhiễm nấm mốc và vi khuẩn: Thức ăn dính trên thành bạt, cầu nhá, máy quạt... nếu để lâu ngày, khi rơi xuống ao tôm ăn phải, sẽ dẫn đến bệnh lây lan.

 Tảo Độc:

• Tảo lam và tảo độc khác: Một số loài tảo như Pseudonitzschia spp phát triển mạnh trong ao nuôi và tiết ra độc tố, gây rối loạn chức năng đường ruột của tôm.

Nguồn Tôm Giống Kém Chất Lượng:

• Tôm giống yếu: Sử dụng tôm giống từ các cơ sở sản xuất không đảm bảo chất lượng và không có chứng nhận an toàn dịch bệnh.

Nội Ký Sinh Trùng Gregarines:

• Gregarines: Ký sinh trong đường ruột tôm, gây tổn thương các biểu mô, tắc nghẽn ruột và tổn thương niêm mạc ruột, làm giảm khả năng hấp thụ dinh dưỡng của tôm.

Vi Khuẩn Vibrio spp:

• Mật độ cao của Vibrio spp: Điều kiện môi trường ao nuôi kém chất lượng, hàm lượng vật chất hữu cơ tích lũy cao và thức ăn dư thừa không phân hủy, tạo điều kiện cho vi khuẩn Vibrio spp phát triển.

Dấu Hiệu Lâm Sàng của Bệnh Phân Trắng

Những dấu hiệu nhận biết bệnh phân trắng ở tôm bao gồm:

Ruột Tôm:

• Ruột lỏng và đứt khúc: Đặc biệt là ở đoạn cuối gần gai đuôi.
• Ruột có màu trắng đục: Thường gọi là "hạt gạo" hay "mủ đuôi."

Phân Tôm:

• Phân trắng hoặc vàng nâu: Nổi nhiều hơn phân bình thường, xuất hiện trên mặt nước và dồn vào góc ao hoặc cuối hướng gió.
• Gan tụy tôm trắng và mềm: Ruột và phân chuyển sang màu vàng hoặc trắng.

Tôm Mềm Vỏ và Lệch Size:

• Tôm chết rải rác: Hàng ngày trong thời gian bị phân trắng.
• Mềm vỏ: Có hiện tượng mềm vỏ và lệch size.

Phương Pháp Phòng Bệnh Phân Trắng

Để phòng bệnh phân trắng hiệu quả, người nuôi tôm cần thực hiện các biện pháp sau:

Chọn Tôm Giống Chất Lượng:

• Tôm giống sạch bệnh: Chọn thức ăn chuyên dùng cho tôm, đảm bảo chất lượng và đầy đủ dưỡng chất.
• Cho ăn đúng kích cỡ: Phù hợp với từng giai đoạn nuôi, tránh dư thừa.

Bảo Quản Thức Ăn Tốt:

• Tránh nhiễm nấm mốc và độc tố: Bảo quản thức ăn ở nơi khô ráo, thoáng mát.

Siphon Đáy Ao:

• Loại bỏ bùn tích lũy: Sử dụng máy quạt nước để tăng oxy, tạo dòng chảy gom cặn và làm sạch đáy ao.

Sử Dụng Men Vi Sinh:

• Cấy lợi khuẩn vào ao nuôi: Sử dụng các dòng men vi sinh có thành phần như Bacillus subtilis, Bacillus amyloliquefaciens, Saccharomyces cerevisiae… để cải thiện chất lượng nước và tiêu diệt vi khuẩn gây hại.

Bổ Sung Sản Phẩm Tăng Cường Sức Đề Kháng:

• Allicin và Glucan: Bổ sung vào thức ăn để tăng cường sức đề kháng cho tôm.

Quản Lý Yếu Tố Môi Trường:

• Theo dõi pH, độ kiềm, độ mặn, độ trong…: Đảm bảo các yếu tố này luôn nằm trong ngưỡng thích hợp.

Diệt Vật Chủ Trung Gian Mang Mầm Bệnh:

• Hai mảnh vỏ, ốc, giáp xác và nhuyễn thể: Diệt các vật chủ trung gian tại ao lắng trước khi thả nước vào ao nuôi.

Biện Pháp Xử Lý Khi Tôm Bị Phân Trắng

Khi phát hiện tôm bị phân trắng, người nuôi cần thực hiện các biện pháp xử lý sau:

Điều Chỉnh Thức Ăn:

• Ngừng cho ăn thức ăn kém chất lượng: Chuyển sang sử dụng thức ăn đảm bảo chất lượng và không chứa độc tố.
• Tăng cường chất lượng thức ăn: Bổ sung các thành phần dinh dưỡng cần thiết để cải thiện sức khỏe của tôm.

Cải Thiện Chất Lượng Nước Ao:

• Sử dụng các chất khử độc: Như EDTA để giảm độc tố trong nước ao.
• Tăng cường hệ thống quạt nước: Để cải thiện lượng oxy hòa tan và loại bỏ các chất hữu cơ dư thừa.

Sử Dụng Men Vi Sinh Đặc Hiệu:

• Cấy men vi sinh vào ao: Sử dụng các loại vi sinh đặc hiệu để tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh và cải thiện chất lượng nước.

Bổ Sung Khoáng Chất và Vitamin:

• Khoáng chất và vitamin: Bổ sung vào thức ăn để tăng cường sức đề kháng và hỗ trợ hệ tiêu hóa của tôm.

 Quản Lý Môi Trường Ao Nuôi:

• Theo dõi và điều chỉnh pH, độ kiềm, độ mặn...: Đảm bảo các yếu tố này luôn nằm trong ngưỡng thích hợp để tạo môi trường sống tốt cho tôm.

 Kiểm Soát Tảo Độc:

• Sử dụng chất diệt tảo: Khi cần thiết để kiểm soát sự phát triển của tảo độc trong ao nuôi.

Loại Bỏ Tôm Bị Nhiễm Bệnh:

• Loại bỏ tôm bị nhiễm bệnh: Ngay khi phát hiện để tránh lây lan bệnh cho các con tôm khỏe mạnh.

Bệnh phân trắng ở tôm nuôi là một vấn đề nghiêm trọng cần được quan tâm và xử lý kịp thời. Bằng cách hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu và các biện pháp phòng tránh, xử lý, người nuôi tôm có thể giảm thiểu tác động của bệnh này, đảm bảo sức khỏe và năng suất tôm nuôi. Việc áp dụng các biện pháp quản lý khoa học và hiệu quả sẽ giúp nâng cao chất lượng nuôi tôm và mang lại lợi ích kinh tế bền vững cho người nuôi.