Cách Phòng Ngừa Và Điều Trị Nấm Đồng Tiền Để Bảo Vệ Năng Suất Tôm

Nấm đồng tiền (hay còn gọi là nấm hình chân chó) là một trong những vấn đề đáng lo ngại đối với những người nuôi tôm thâm canh và bán thâm canh. Nấm này là sự kết hợp cộng sinh giữa nấm và tảo, xuất hiện chủ yếu trong các ao nuôi có lót bạt. Dù kích thước nhỏ, nấm đồng tiền có khả năng phát triển rất nhanh trong các điều kiện môi trường không tốt như ao bị ô nhiễm, nước thừa chất hữu cơ hoặc lượng thức ăn dư thừa.

Đặc biệt, nấm này có khả năng gây hại nghiêm trọng cho tôm, làm giảm sức khỏe và ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất của vụ nuôi. Các tác động tiêu cực không chỉ xuất hiện ở bề mặt ao nuôi mà còn ảnh hưởng sâu đến hệ sinh thái đáy ao, nơi nấm đồng tiền ký sinh và phát triển mạnh mẽ. Nếu không có biện pháp xử lý kịp thời, nấm đồng tiền có thể dẫn đến thất bại trong vụ nuôi, gây thiệt hại lớn cho người nuôi tôm.

Đặc điểm của Nấm đồng tiền trong ao nuôi tôm

Hình dạng và cấu tạo

Nấm đồng tiền thường xuất hiện dưới dạng các vảy nhỏ, cành cây hoặc các búi sợi bám vào các vật thể trong ao nuôi, đặc biệt là các bề mặt cứng như bạt ao hoặc vỉ oxy. Những cấu trúc này có thể phát triển thành các hình dạng như vảy cá, các cành mỏng hay thậm chí là hình dáng chân chó, tùy thuộc vào điều kiện môi trường và sự cộng sinh của các loại tảo với nấm.

Màu sắc và mùi tanh

Màu sắc của nấm đồng tiền có thể biến đổi tùy theo loại tảo cộng sinh với chúng, từ màu xanh lục, trắng, vàng đến nâu. Tuy nhiên, điểm chung của tất cả các loại nấm đồng tiền là chúng đều có mùi tanh rất đặc trưng và khó chịu, ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường sống của tôm trong ao nuôi. Khi ao nuôi có mùi tanh, đó có thể là dấu hiệu đầu tiên nhận biết sự xuất hiện của nấm đồng tiền.

Tác hại đối với tôm nuôi

Nấm đồng tiền có khả năng tiết ra độc tố, gây hại trực tiếp đến sức khỏe của tôm. Những ảnh hưởng thường thấy bao gồm các bệnh liên quan đến đường ruột, như khó tiêu hóa, bệnh teo gan, bệnh lỏng ruột và thậm chí là bệnh phân trắng. Tôm bị nhiễm độc tố từ nấm thường yếu, bỏ ăn và chậm lớn. Nếu không xử lý sớm, nấm đồng tiền có thể gây chết hàng loạt tôm trong ao, dẫn đến thiệt hại lớn về năng suất và chất lượng tôm.

Hệ sinh thái cộng sinh giữa nấm và tảo

Nấm đồng tiền là một loại nấm cộng sinh với tảo. Trong mối quan hệ này, tảo cung cấp dưỡng chất cho nấm thông qua quá trình quang hợp, trong khi nấm hỗ trợ tảo hấp thụ nước và các chất muối khoáng. Sự cộng sinh này giúp cả hai loài phát triển nhanh chóng, đặc biệt trong các ao nuôi có môi trường ô nhiễm hoặc không được kiểm soát kỹ lưỡng về chất lượng nước.

Nguyên nhân và điều kiện phát triển của Nấm đồng tiền

Nấm đồng tiền thường xuất hiện trong các ao nuôi có điều kiện môi trường không tốt, cụ thể là những ao bị ô nhiễm và chứa nhiều chất hữu cơ. Một số nguyên nhân chính dẫn đến sự xuất hiện của nấm đồng tiền bao gồm:

Chất hữu cơ dư thừa

Ao nuôi tôm chứa nhiều thức ăn thừa, chất thải của tôm và các sinh vật khác là môi trường lý tưởng cho nấm đồng tiền phát triển. Những chất hữu cơ này không chỉ tạo điều kiện cho nấm phát triển mà còn làm giảm chất lượng nước trong ao, gây ra tình trạng ô nhiễm và tạo ra các khí độc như amoni, nitrit và nitrat.

Thiếu oxy

Nấm đồng tiền phát triển mạnh trong các ao nuôi thiếu oxy, đặc biệt là ở tầng đáy ao nơi mà lượng oxy thường rất thấp. Sự thiếu hụt oxy cũng làm tăng nồng độ các khí độc trong ao, góp phần làm môi trường sống của tôm bị suy giảm nghiêm trọng.

Biến động về độ pH và độ mặn

Những ao có độ pH không ổn định hoặc độ mặn thay đổi đột ngột cũng là môi trường thuận lợi cho nấm đồng tiền phát triển. Sự thay đổi này có thể do ảnh hưởng của thời tiết, nước mưa hoặc sự quản lý không tốt về điều kiện nước trong ao nuôi.

Nhiệt độ và vi khuẩn có hại

Nhiệt độ thấp, đặc biệt là vào mùa mưa hoặc mùa đông, cũng tạo điều kiện cho nấm đồng tiền phát triển. Bên cạnh đó, sự hiện diện của các loại vi khuẩn, vi bào tử, ký sinh trùng và động vật nguyên sinh trong ao cũng làm tăng nguy cơ xuất hiện của nấm này.

Dấu hiệu nhận biết Nấm đồng tiền trong ao nuôi tôm

Nấm đồng tiền có thể nhận biết qua các dấu hiệu sau:

Màu sắc

Nấm đồng tiền có màu sắc đa dạng như xanh lục, trắng, vàng hoặc nâu, tùy thuộc vào loại tảo cộng sinh với chúng.

Mùi tanh

Nấm đồng tiền có mùi tanh rất khó chịu, đây là một trong những dấu hiệu đầu tiên và rõ ràng nhất cho thấy sự xuất hiện của nấm này trong ao nuôi tôm.

Ảnh hưởng đến sức khỏe của tôm

Khi tôm nuôi trong ao có sự xuất hiện của nấm đồng tiền, chúng thường bỏ ăn, yếu, chậm lớn và dễ mắc các bệnh như bệnh đường ruột, bệnh phân trắng, bệnh óp thân, bệnh teo gan và nhiều bệnh khác.

Cụm nấm và vi sinh vật gây bệnh

Nấm đồng tiền có thể tạo ra các cụm nấm lớn, là nơi trú ngụ của nhiều sinh vật gây bệnh khác như vi khuẩn Vibrio, vi bào tử và ký sinh trùng, làm tăng nguy cơ bệnh tật cho tôm.

Phương pháp phòng ngừa và xử lý Nấm đồng tiền

Cải tạo ao trước vụ nuôi

Trước khi bắt đầu một mùa vụ mới, việc cải tạo ao nuôi là vô cùng quan trọng để ngăn ngừa sự xuất hiện của nấm đồng tiền. Một số biện pháp cụ thể bao gồm:

• Sử dụng vôi: Hòa vôi nung (CaO) với nước, sau đó quét đều lên bạt ao và các bề mặt khác. Lớp vôi này giúp loại bỏ nấm và bào tử của chúng. Sử dụng liều lượng vôi khoảng 700 – 800 kg/1.000 m2 và phơi ao khô trong 2-3 ngày.
• Xịt rửa và vệ sinh: Sau khi sử dụng vôi, cần xịt rửa và vệ sinh ao nuôi một lần nữa để đảm bảo loại bỏ hoàn toàn các chất ô nhiễm và nấm. Sau đó, tiếp tục phơi ao từ 5-7 ngày trước khi bắt đầu thả tôm.

Xử lý khi ao đang nuôi tôm

Nếu phát hiện nấm đồng tiền khi ao đang nuôi tôm, cần áp dụng ngay các biện pháp xử lý kịp thời để tránh tình trạng lan rộng và ảnh hưởng đến vụ nuôi:

• Giảm lượng thức ăn: Hạn chế lượng thức ăn hàng ngày cho tôm để tránh dư thừa thức ăn trong ao, đồng thời bổ sung vitamin C để nâng cao sức đề kháng cho tôm.
• Sử dụng men vi sinh: Áp dụng men vi sinh xử lý nước, kết hợp với mật đường để tăng cường khả năng xử lý nước và ngăn ngừa sự phát triển của nấm đồng tiền.
• Bổ sung lợi khuẩn cho tôm: Sử dụng các sản phẩm men vi sinh bổ sung lợi khuẩn cho đường ruột của tôm, giúp tăng cường sức khỏe và khả năng tiêu hóa của chúng.

Nấm đồng tiền là một vấn đề nghiêm trọng trong nuôi tôm, đặc biệt là trong các ao có điều kiện không tốt. Việc nhận biết sớm và áp dụng các biện