EHP và Vi Bào Tử Trùng Khác: Điều Dưỡng EHP Đặc Biệt Nguy hiểm Trong Nuôi Tôm?

EHP và Vi Bào Tử Trùng Khác: Điều Dưỡng EHP Đặc Biệt Nguy hiểm Trong Nuôi Tôm? 

EHP (Enterocytozoon hepatopenaei) là một vi bào tử nguy hiểm bệnh quan trọng trong ngành nuôi tôm, đặc biệt là nuôi tôm thẻ trắng chân (Litopenaeus vannamei). Đây là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến hội chứng phân trắng (WFS) và làm giảm hiệu suất nuôi tôm. Tuy nhiên, để hiểu rõ hơn về EHP, chúng ta cần so sánh nó với các loại vi bào tử trùng khác và xem xét các đặc điểm độc đáo của EHP.

Vi Bào Tử Trùng Là Gì?

Vi bào tử trùng (Microsporidia) là một nhóm vi sinh vật nội ký sinh, thuộc về nhóm sinh vật đơn bào. Chúng ta chủ yếu cường nhập và ký sinh bên trong tế bào của vật chủ, từ động vật đến con người. Vi bào tử trùng có thể gây bệnh cho nhiều loài sinh vật khác nhau, từ côn trùng đến cá, và cả giáp xác như tôm.

Điểm đặc biệt của vi bào tử trùng là chúng sản xuất ra các tế bào cực nhỏ, giúp chúng lây lan từ vật chủ này sang vật chủ khác. Những tế bào tử này có khả năng chống chịu tốt trong môi trường khắc nghiệt và có thể tồn tại ngoài cơ sở vật chất trong một khoảng thời gian dài.

Tổng Quan về EHP (Enterocytozoon hepatopenaei)

EHP là một loại vi bào tử quần thể thuộc họ Enterocytozoonidae. Nó là nguyên nhân chính gây ra bệnh ở tôm, đặc biệt là ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa và làm giảm khả năng hấp thụ dinh dưỡng của tôm.

EHP được phát hiện lần đầu vào năm 2009 tại tôm thẻ chân trắng nuôi tại Việt Nam, và từ đó đã trở thành mối đe dọa lớn đối với ngành nuôi tôm toàn cầu. Không giống như nhiều loại vi bào tử trùng khác, EHP không trực tiếp gây tử vong, nhưng làm giảm đáng kể tốc độ tăng trưởng của tôm và làm tôm dễ mắc các bệnh khác.

Các Loại Vi Bào Tử Trùng Khác

Trước khi so sánh sự khác biệt của EHP với các quần thể vi bào tử khác, cần xem qua một số loại vi bào tử gây bệnh phổ biến khác trong thủy sản và động vật.

Nosema spp. : Nosema là một trong những loại vi bào tử trùng phổ biến nhất, thường gây bệnh cho quần thể, đặc biệt là ong mật. Tuy nhiên, cũng có một số loài Nosema ảnh hưởng đến cá và các loài động vật thủy sản.

Pleistophora spp. : Điều này gây bệnh cho nhiều loài cá nước ngọt, và nó thường xuyên xâm nhập vào cơ sở vật chất. Bệnh do Pleistophora thường gây nguy hiểm cho cơ bắp, làm cá bơi lội khó khăn và dễ bị chết.

Glugea spp. và Loma spp. Đây là hai loại vi bào tử côn trùng khác gây bệnh cho cá. Cả hai đều có xu hướng tạo ra các khối u bên trong mô hình của vật chủ và gây ra các vấn đề sức khỏe nguy hiểm.

Sự Khác Biệt Giữa EHP và Các Vi Bào Tử Trùng Khác

Mặc dù EHP có một số đặc điểm chung về các quần thể tế bào tử khác, nhưng cũng có những đặc điểm khác quan trọng khi nói đến cơ chế bệnh, vật chủ và hoạt động của nó.

Chủ đối tượng

EHP có một phạm vi vật chủ thu gọn, chủ yếu tấn công vào tôm, đặc biệt là tôm thẻ chân trắng và tôm sú (Penaeus monodon). Trong khi đó, các loài vi bào tử trùng khác như Nosema hoặc Pleistophora có phạm vi vật chủ rộng hơn, có thể gây bệnh cho nhiều loài động vật từ côn trùng, cá, đến giáp xác và thậm chí cả chí vật vật có vú.

Ví dụ: Nosema gây bệnh cho ong mật và các loài côn trùng khác, trong khi Glugea và Loma chủ yếu tấn công cá nước ngọt. Pleistophora cũng tập trung vào cá, đặc biệt là cá nước ngọt.

Cơ chế gây bệnh

EHP xâm nhập vào tế bào của hệ tiêu hóa, đặc biệt là các tế bào biểu mô của ống tiêu hóa trong gan tụy của tôm. Việc này làm giảm khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng của tôm và từ đó làm giảm tốc độ tăng trưởng. Tuy nhiên, EHP không trực tiếp gây ra cái chết cho tôm, mà là thông qua việc làm giảm sức khỏe tổng thể và làm cho tôm dễ bị các bệnh khác.

Ngược lại, một số loại vi bào tử trùng khác như Pleistophora và Glugea lại tấn công vào các mô cơ, gây ra sự phá hủy cơ bắp và làm suy yếu khả năng chuyển động của vật chủ. Điều này dẫn đến các triệu chứng phức tạp hơn và thường gây chết vật phẩm nhanh hơn.

Khả năng lây lan và bào tử

Các vi bào tử của EHP rất nhỏ và có thể tồn tại trong môi trường ao nuôi trong thời gian dài. Sự truyền bá chủ yếu qua việc làm tôm ăn phải thức ăn hoặc nước nhiễm bào tử. Một khi xâm nhập vào cơ thể tôm, vi bào tử sẽ phát triển bên trong tế bào gan tụy và tiếp tục chu kỳ sinh sản của chúng.

Ngược lại, các tế bào bào tử khác như Nosema hay Pleistophora cũng sử dụng các tế bào tử để truyền nhiễm, nhưng quá trình phát triển và lan truyền nhiễm nấm có thể khác nhau tùy vào loài vật chủ và môi trường sống.

Tác động kinh tế và môi trường

Một trong những điểm đáng chú ý của EHP là tác động kinh tế lớn mà nó không gây ra cho ngành nuôi tôm. Mặc dù không gây ra hàng loạt hàng loạt chết chóc, nhưng EHP làm giảm tốc độ tăng trưởng của tôm, kéo dài thời gian nuôi, tăng chi phí sản xuất và làm giảm hiệu quả kinh tế.

Các loại vi bào tử trùng khác, như Pleistophora hoặc Nosema, cũng có thể gây tổn hại kinh tế đáng kể, nhưng phần lớn chúng tác động đến các ngành nông nghiệp và nuôi trồng khác ngoài tôm, như nuôi cá hoặc nuôi ong.

Cách phòng tránh và kiểm tra Soát EHP

Vì EHP không gây ra triệu chứng sàng lọc và thường làm giảm tốc độ tăng trưởng của tôm thay vì gây tử vong, việc phòng tránh và kiểm soát EHP Yêu cầu quản lý chặt chẽ về môi trường ao nuôi và dinh dưỡng .

Quản lý chất lượng nước : EHP có thể lây nhiễm qua nước tế bào khỏe mạnh, do đó cần duy trì chất lượng nước tốt, thay nước định kỳ, và tránh lây nhiễm từ ao này sang một nơi khác.

Sử dụng tôm giống sức khỏe : Chọn đơn vị tôm giống không nhiễm độc EHP và từ nguồn uy tín là biện pháp quan trọng để phòng tránh nhiễm độc từ đầu vào.

Sử dụng chế độ sinh học và dinh dưỡng bổ sung : Chế độ sinh học có thể giúp cải thiện môi trường ao nuôi, giảm thiểu sự phát triển của EHP trong hệ thống tiêu hóa của tôm. Bổ sung dinh dưỡng cũng có thể giúp tăng cường hệ miễn dịch tự nhiên của tôm, giúp chúng chống lại sự lây lan của vi bào tử trùng.

Kiểm soát việc sử dụng công thức ăn : Thức ăn dư thừa có thể tạo điều kiện cho vi bào tử EHP phát triển trong ao. Do đó, việc kiểm soát lượng thức ăn hợp lý và bảo vệ môi trường sinh thái là cực kỳ quan trọng.

Kết Luận

EHP là một vi sinh tử trùng đáng chú ý trong ngành nuôi tôm với tác động tiêu cực đến tăng trưởng và sức khỏe của tôm. Vì vậy, với các loại vi bào tử khác, EHP có những đặc tính và cơ chế gây bệnh đặc thù, Đòi hỏi sự quản lý chất béo và các biện pháp phòng cụ thể.