Giải pháp nâng cao năng suất tôm: Mật độ cao, thời gian ngắn

Trong bối cảnh ngành nuôi tôm đang phải đối mặt với nhiều thách thức như dịch bệnh, biến đổi khí hậu và áp lực cạnh tranh thị trường, việc tìm kiếm các giải pháp tối ưu để cải thiện hiệu quả sản xuất là điều vô cùng cần thiết.  Tăng mật độ nuôi và rút ngắn thời gian nuôi đã và đang trở thành xu hướng được nhiều người nuôi tôm quan tâm và áp dụng. Mục tiêu này không chỉ giúp nâng cao năng suất, tăng lợi nhuận mà còn giảm thiểu rủi ro trong quá trình nuôi. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả tối đa, cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng và áp dụng đồng bộ các biện pháp kỹ thuật. 

Lợi ích của việc tăng mật độ và rút ngắn thời gian nuôi 

Việc tăng mật độ nuôi đồng nghĩa với việc số lượng tôm trên một đơn vị diện tích sẽ nhiều hơn, từ đó nâng cao sản lượng thu hoạch. Nếu như trước đây, mô hình nuôi tôm truyền thống chỉ đạt mật độ từ  40–50 con/m² và thời gian nuôi kéo dài từ  100–120 ngày , thì hiện nay, với các ao nuôi thâm canh có hệ thống quản lý nước hiện đại, mật độ nuôi đã tăng lên  100–150 con/m² và thời gian nuôi rút ngắn còn  70–80 ngày . Điều này giúp người nuôi vừa tiết kiệm được chi phí vận hành như thức ăn, điện năng, công lao động, vừa tăng số vụ nuôi trong năm. 

Không chỉ vậy, việc rút ngắn chu kỳ nuôi còn giúp hạn chế nguy cơ bùng phát dịch bệnh. Thực tế cho thấy, giai đoạn cuối của vụ nuôi thường là thời điểm nhạy cảm nhất, khi môi trường nước trong ao đã suy thoái và các khí độc như  NH3 hay  H2S tích tụ nhiều hơn. Đây là điều kiện thuận lợi để dịch bệnh như  bệnh đốm trắng (WSSV) ,  hoại tử gan tụy cấp tính (AHPND) phát triển, gây thiệt hại lớn cho người nuôi. Vì thế, việc kết thúc chu kỳ nuôi sớm hơn sẽ giảm thiểu nguy cơ dịch bệnh, bảo vệ thành quả sản xuất. 

Ngoài ra, với các ao lót bạt hoặc áp dụng công nghệ tiên tiến, người nuôi có thể tiến hành  2–3 vụ nuôi/năm , thay vì chỉ 1–2 vụ như trước đây. Điều này đặc biệt phù hợp với các vùng nuôi thâm canh như  Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) , giúp người nuôi gia tăng thu nhập và tận dụng tối đa tiềm năng của ao nuôi. 

Thách thức trong việc tăng mật độ và rút ngắn thời gian nuôi 

Tuy mang lại nhiều lợi ích, nhưng việc nuôi tôm với mật độ cao và rút ngắn thời gian nuôi cũng đặt ra không ít thách thức. Trước hết, môi trường ao nuôi sẽ bị áp lực lớn hơn do lượng chất thải từ tôm, thức ăn dư thừa và khí độc tăng lên nhanh chóng. Những vấn đề như  thiếu oxy hòa tan ,  tích tụ NH3 và H2S sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe của tôm, làm giảm tốc độ tăng trưởng và gia tăng tỷ lệ hao hụt. 

Thêm vào đó, tôm nuôi trong điều kiện mật độ dày đặc thường bị căng thẳng, sức đề kháng giảm và dễ mắc các bệnh nguy hiểm như  EMS/AHPND , nhiễm khuẩn đường ruột hoặc  bệnh phân trắng . Việc rút ngắn thời gian nuôi đồng nghĩa với yêu cầu cao hơn về tốc độ tăng trưởng của tôm. Do đó, người nuôi phải đảm bảo cung cấp nguồn dinh dưỡng đầy đủ và duy trì môi trường nước ổn định trong suốt vụ nuôi. 

Giải pháp tối ưu hóa mật độ và thời gian nuôi 

Để vượt qua những thách thức trên và đạt được hiệu quả tối đa, người nuôi cần áp dụng đồng bộ các biện pháp kỹ thuật và quản lý chặt chẽ. Dưới đây là những giải pháp quan trọng: 

Chọn giống tôm khỏe mạnh và sạch bệnh 

Giống tôm chất lượng cao là yếu tố quyết định thành công của vụ nuôi. Tôm giống cần được lựa chọn từ các trại giống uy tín, có chứng nhận an toàn dịch bệnh và được kiểm tra bằng phương pháp PCR để đảm bảo không mang mầm bệnh như  WSSV, EMS . Tôm giống khỏe mạnh sẽ có sức đề kháng tốt, khả năng sinh trưởng nhanh, đáp ứng yêu cầu của mô hình nuôi mật độ cao. 

Quản lý môi trường nước 

Môi trường nước là yếu tố then chốt trong việc nuôi tôm mật độ cao. Người nuôi cần đầu tư hệ thống cấp thoát nước hiệu quả, ao lắng và ao xử lý nước để loại bỏ mầm bệnh và chất hữu cơ. 

• Sục khí và quạt nước: Duy trì hàm lượng oxy hòa tan (DO) ở mức  ≥5 mg/L để tôm hô hấp và phát triển tốt. 
• Bổ sung vi sinh: Sử dụng các chế phẩm sinh học chứa  Bacillus spp. để phân hủy chất thải hữu cơ, giảm khí độc  NH3 và  H2S . 

Sử dụng thức ăn chất lượng cao và quản lý cho ăn 

Thức ăn công nghiệp cần đảm bảo độ tiêu hóa cao và giàu dinh dưỡng để tôm tăng trưởng nhanh, rút ngắn thời gian nuôi. Người nuôi cần áp dụng chế độ cho ăn khoa học, sử dụng hệ thống cho ăn tự động để giảm lãng phí và kiểm soát lượng thức ăn phù hợp với sức ăn của tôm. 

Bổ sung khoáng chất và vi sinh đường ruột 

Trong điều kiện nuôi mật độ cao, việc bổ sung khoáng chất như  Ca, Mg, K giúp tôm lột xác thuận lợi và tăng sức đề kháng. Ngoài ra, sử dụng vi sinh đường ruột giúp cải thiện hệ tiêu hóa và tăng cường miễn dịch cho tôm. 

Ứng dụng công nghệ hiện đại 

Việc áp dụng công nghệ giúp người nuôi giám sát và điều chỉnh môi trường ao nuôi kịp thời. Các thiết bị cảm biến tự động theo dõi  pH, DO, nhiệt độ và độ mặn giúp phát hiện sớm các vấn đề và có biện pháp xử lý kịp thời. Hệ thống cho ăn tự động và tuần hoàn nước (RAS) giúp tiết kiệm chi phí và cải thiện hiệu quả sản xuất. 

Thực tiễn từ các mô hình thành công 

Tại khu vực  Đồng bằng sông Cửu Long , nhiều hộ nuôi đã áp dụng mô hình thâm canh với mật độ từ  100–150 con/m² kết hợp hệ thống quạt nước, sục khí và bổ sung vi sinh. Kết quả cho thấy: 

• Thời gian nuôi giảm còn 70–80 ngày 
• Năng suất đạt từ 20–25 tấn/ha/vụ 
• Tỷ lệ sống đạt trên 90% 

Đây là những con số ấn tượng, minh chứng cho hiệu quả của việc áp dụng công nghệ và quản lý khoa học trong nuôi tôm mật độ cao. 

Việc  tăng mật độ và rút ngắn thời gian nuôi là một hướng đi đầy tiềm năng để nâng cao hiệu quả sản xuất, gia tăng lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro dịch bệnh. Tuy nhiên, để thành công, người nuôi cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng từ khâu chọn giống, quản lý môi trường nước, dinh dưỡng đến việc áp dụng công nghệ hiện đại. Với sự đầu tư đúng đắn và cách làm khoa học, mô hình này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn hướng đến mục tiêu phát triển  bền vững và hiện đại cho ngành nuôi tôm Việt Nam.