Làm Thế Nào Để Bảo Vệ Ao Nuôi Tôm Khỏi Nấm Đồng Tiền?

Làm Thế Nào Để Bảo Vệ Ao Nuôi Tôm Khỏi Nấm Đồng Tiền? 

Nấm đồng tiền, hay còn gọi là Saprolegnia, là một loại nấm thủy sinh gây bệnh phổ biến trong ao nuôi tôm và các hệ thống nuôi trồng thủy sản khác. Loại nấm này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và năng suất nuôi, đặc biệt khi môi trường ao bị suy thoái. Bài viết này sẽ trình bày chi tiết về nguyên nhân, tác hại của nấm đồng tiền và các biện pháp phòng ngừa toàn diện, giúp người nuôi tôm bảo vệ đàn tôm và tăng hiệu quả sản xuất.

Tìm hiểu về nấm đồng tiền (Saprolegnia)

Đặc điểm của nấm đồng tiền

Danh pháp khoa học: Saprolegnia spp., thuộc họ Saprolegniaceae.

Đặc tính sinh học:

Là nấm sợi thủy sinh, phát triển mạnh trong môi trường nước.

Hình thành các lớp sợi nấm màu trắng hoặc vàng nhạt, dễ thấy bám trên cơ thể động vật thủy sản hoặc nền đáy ao.

Nấm đồng tiền sinh sôi mạnh trong môi trường nước bẩn, nhiệt độ thấp hoặc có nhiều chất hữu cơ.

Ảnh hưởng của nấm đồng tiền

Gây tổn thương cơ học trên bề mặt cơ thể tôm, tạo điều kiện cho vi khuẩn và virus xâm nhập.

Làm tôm yếu, chậm lớn, giảm khả năng miễn dịch.

Khi nhiễm nặng, tôm có thể chết hàng loạt, gây thiệt hại kinh tế lớn.

Nguyên nhân gây ra nấm đồng tiền trong ao nuôi tôm

Chất lượng nước kém

Môi trường nước ô nhiễm, tích tụ nhiều chất hữu cơ từ phân tôm, thức ăn thừa và bùn đáy ao là điều kiện lý tưởng cho nấm đồng tiền phát triển.

Nồng độ oxy hòa tan thấp, đặc biệt ở tầng đáy ao, tạo áp lực lớn lên sức khỏe tôm và kích thích sự phát triển của nấm.

Nhiệt độ và độ pH không ổn định

Nấm đồng tiền phát triển mạnh trong điều kiện nhiệt độ nước từ 18–25°C, pH không ổn định (thấp hơn 6.5 hoặc cao hơn 9.0).

 Tôm suy yếu hoặc bị tổn thương

Tôm bị tổn thương cơ học do va chạm hoặc do các yếu tố môi trường dễ bị nấm tấn công.

Tôm suy dinh dưỡng, hệ miễn dịch kém không thể chống lại tác nhân gây bệnh.

Sự hiện diện của các sinh vật trung gian

Các loài động vật thủy sinh khác như cá, giáp xác, hoặc thực vật thủy sinh bị nhiễm nấm cũng có thể là nguồn lây lan.

Dấu hiệu nhận biết ao nuôi bị nhiễm nấm đồng tiền

Quan sát cơ thể tôm

Tôm xuất hiện các mảng trắng hoặc vàng nhạt, bám chặt trên thân, chân bơi, hoặc mang.

Phần tổn thương có dấu hiệu hoại tử, vỏ tôm sần sùi hoặc bong tróc.

Quan sát hành vi tôm

Tôm bơi lờ đờ, giảm ăn hoặc bỏ ăn.

Thường tụ lại ở các khu vực ít di chuyển, gần bờ ao.

Quan sát môi trường ao nuôi

Lớp màng sợi nấm màu trắng xuất hiện trên bề mặt nước, đáy ao hoặc trên các sinh vật khác trong ao.

Nước ao đục, có mùi hôi thối, tích tụ nhiều bùn đáy.

Biện pháp phòng ngừa nấm đồng tiền trong ao nuôi tôm

Phòng ngừa nấm đồng tiền đòi hỏi sự kết hợp giữa quản lý môi trường ao nuôi, dinh dưỡng và sức khỏe tôm, cũng như áp dụng các biện pháp kỹ thuật hiệu quả.

Quản lý môi trường ao nuôi

Chuẩn bị ao nuôi kỹ lưỡng

Làm sạch ao trước khi thả giống:

Dọn sạch bùn đáy, các tàn dư hữu cơ và sinh vật trung gian.

Sử dụng vôi bột (CaO) hoặc hóa chất khử trùng để tiêu diệt nấm và vi khuẩn gây hại.

Hệ thống cấp thoát nước:

Đảm bảo hệ thống cấp thoát nước hoạt động tốt, tránh hiện tượng nước tù đọng.

Kiểm soát chất lượng nước

Định kỳ thay nước:

Thay nước theo tần suất phù hợp để loại bỏ chất hữu cơ dư thừa.

Bổ sung nước sạch có độ mặn và các thông số phù hợp.

Kiểm soát thông số môi trường:

Giữ pH nước ổn định từ 7.5–8.5, oxy hòa tan >5 mg/L, nhiệt độ từ 28–30°C.

Giảm nồng độ khí độc NH3, NO2, H2S xuống mức an toàn.

Sử dụng chế phẩm sinh học

Sử dụng các sản phẩm chứa Bacillus spp. hoặc Nitrosomonas spp. để giảm khí độc, phân giải chất hữu cơ và cạnh tranh với nấm.

Định kỳ bổ sung chế phẩm vi sinh vào đáy ao để duy trì môi trường nước tốt.

Tăng cường sức khỏe và miễn dịch cho tôm

Chọn giống khỏe mạnh

Chọn giống từ các trại giống uy tín, kiểm tra và xử lý tôm giống trước khi thả.

Sử dụng nước muối hoặc iodine để xử lý tôm giống, loại bỏ tác nhân gây bệnh.

Chế độ dinh dưỡng hợp lý

Cung cấp thức ăn chất lượng cao, bổ sung đầy đủ protein, khoáng chất và vitamin.

Bổ sung các phụ gia giúp tăng cường miễn dịch như β-glucan, mannan-oligosaccharide (MOS), và vitamin C, E.

Tránh sử dụng thức ăn đã bị ẩm mốc hoặc chứa độc tố.

Sử dụng thảo dược

Các chiết xuất thảo dược tự nhiên như lá neem, cây sầu đâu, và quả đào tiên (Crescentia cujete) có thể được sử dụng để tăng cường sức đề kháng và phòng bệnh cho tôm.

Kiểm soát dịch bệnh

Sử dụng hóa chất đúng cách

Dùng hóa chất như formalin (20–30 ppm) hoặc muối (3–5‰) để xử lý nấm đồng tiền, nhưng cần tuân thủ liều lượng khuyến cáo.

Tránh lạm dụng hóa chất, vì có thể gây ảnh hưởng đến môi trường và sức khỏe tôm.

Giảm nguy cơ lây nhiễm chéo

Hạn chế thả chung tôm với các loài thủy sinh khác để giảm nguy cơ lây lan nấm.

Vệ sinh thường xuyên các dụng cụ như lưới, sàn cho ăn để tránh mang nấm vào ao.

Ứng dụng công nghệ cao

Hệ thống lọc tuần hoàn (RAS):

Ứng dụng công nghệ lọc tuần hoàn giúp kiểm soát chất lượng nước hiệu quả, loại bỏ bào tử nấm và chất hữu cơ dư thừa.

Cảm biến môi trường:

Sử dụng các cảm biến đo pH, DO, và nhiệt độ để giám sát và điều chỉnh các yếu tố môi trường kịp thời.

Kết luận

Phòng ngừa nấm đồng tiền trong ao nuôi tôm không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe đàn tôm mà còn nâng cao năng suất và hiệu quả kinh tế cho người nuôi. Việc thực hiện quản lý môi trường ao nuôi đúng cách, bổ sung dinh dưỡng hợp lý và sử dụng các công nghệ hiện đại là những yếu tố quan trọng trong chiến lược phòng bệnh. Người nuôi cần thường xuyên kiểm tra và theo dõi tình trạng ao nuôi để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường, từ đó có biện pháp xử lý kịp thời.