Phòng Ngừa Hiệu Quả Các Bệnh Lý Khi Tôm Bỏ Ăn

Tôm là một trong những sản phẩm thủy sản chủ lực của Việt Nam, đóng vai trò quan trọng trong ngành nông nghiệp và xuất khẩu. Tuy nhiên, trong quá trình nuôi, người nuôi thường phải đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là hiện tượng tôm bỏ ăn. Đây là dấu hiệu ban đầu cảnh báo nhiều loại bệnh nguy hiểm, nếu không phát hiện và xử lý kịp thời có thể gây thiệt hại lớn về kinh tế. Việc hiểu rõ các nguyên nhân và dự đoán bệnh lý liên quan đến hiện tượng này là yếu tố cốt lõi giúp người nuôi bảo vệ đàn tôm một cách hiệu quả.

Nguyên nhân dẫn đến tôm bỏ ăn

Hiện tượng tôm bỏ ăn xuất phát từ nhiều nguyên nhân, trong đó phổ biến nhất là:

• Yếu tố môi trường: Chất lượng nước ao nuôi kém, chứa khí độc như NH3, H2S, hoặc pH và nhiệt độ nước thay đổi đột ngột khiến tôm bị stress.
• Thức ăn không đạt chuẩn: Thức ăn kém chất lượng, nhiễm nấm mốc hoặc không cung cấp đầy đủ dưỡng chất cần thiết cho tôm.
• Stress do điều kiện sống: Mật độ nuôi quá cao, ao nuôi không được cải tạo tốt hoặc quy trình xử lý ao không đúng cách.
• Nguy cơ bệnh lý: Tôm bị nhiễm các loại bệnh nguy hiểm, khiến hệ tiêu hóa suy yếu, dẫn đến chán ăn hoặc ngừng ăn hoàn toàn.

Các bệnh thường gặp khi tôm bỏ ăn

Hiện tượng tôm bỏ ăn thường là dấu hiệu ban đầu của một số bệnh nguy hiểm sau:

Bệnh đốm trắng (WSSV)

Đây là một trong những bệnh phổ biến và nguy hiểm nhất trên tôm, gây ra bởi virus hội chứng đốm trắng (White Spot Syndrome Virus).

• Triệu chứng:
  • Tôm bỏ ăn đột ngột, bơi yếu hoặc nằm sát đáy ao.
  • Xuất hiện các đốm trắng trên vỏ tôm, đặc biệt từ đầu ngực đến đuôi.
  • Tôm chết hàng loạt trong thời gian ngắn, gây tổn thất nghiêm trọng.
• Nguyên nhân: Virus lây lan nhanh qua nước, thức ăn hoặc các sinh vật trung gian như cua, ghẹ.
• Phòng trị:
  • Duy trì chất lượng nước tốt, giảm mật độ nuôi và ngăn chặn sinh vật trung gian lây bệnh.
  • Sử dụng giống sạch bệnh, áp dụng các biện pháp an toàn sinh học.

Bệnh hoại tử gan tụy cấp (AHPND)

Do vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus gây ra, bệnh này ảnh hưởng nghiêm trọng đến gan tụy của tôm, thường xuất hiện trong giai đoạn từ 20–40 ngày tuổi.

• Triệu chứng:
  • Tôm bỏ ăn, bơi lờ đờ hoặc nổi lên mặt nước.
  • Gan tụy teo nhỏ, nhợt nhạt hoặc chuyển màu vàng.
  • Đường ruột trống rỗng, phân tôm bị đứt đoạn.
• Nguyên nhân: Nước ao nhiễm khuẩn, vi khuẩn phát triển mạnh khi điều kiện môi trường xấu.
• Phòng trị:
  • Cải tạo ao trước khi nuôi, sử dụng các chế phẩm sinh học để ngăn ngừa vi khuẩn.
  • Bổ sung vitamin và chất tăng cường miễn dịch cho tôm.

Bệnh phân trắng (WFD)

Bệnh phân trắng thường xuất hiện ở giai đoạn tôm từ 40–70 ngày tuổi, gây ảnh hưởng trực tiếp đến hệ tiêu hóa.

• Triệu chứng:
  • Tôm bỏ ăn, bơi yếu.
  • Phân trắng nổi trên mặt nước hoặc tích tụ ở đáy ao.
  • Gan tụy tổn thương, đường ruột teo hoặc chứa chất nhầy.
• Nguyên nhân: Do ký sinh trùng, vi khuẩn hoặc độc tố từ môi trường gây nên.
• Phòng trị:
  • Quản lý thức ăn đảm bảo chất lượng, bổ sung men vi sinh hỗ trợ đường ruột.
  • Kiểm tra và duy trì môi trường nước sạch, thay nước định kỳ.

Bệnh sữa (MBV)

Bệnh này do virus Monodon Baculovirus gây ra, thường gặp ở cả tôm sú và tôm thẻ chân trắng.

• Triệu chứng:
  • Tôm bỏ ăn, bơi yếu, cơ thể chậm lớn.
  • Thịt tôm chuyển màu trắng đục như sữa.
• Nguyên nhân: Virus lây lan qua nước, thức ăn sống hoặc từ tôm đã nhiễm bệnh.
• Phòng trị:
  • Lựa chọn giống tôm sạch bệnh, áp dụng các biện pháp kiểm dịch trước khi thả nuôi.
  • Tránh sử dụng thức ăn sống không qua xử lý.

 Bệnh đường ruột

Các bệnh đường ruột ở tôm thường do vi khuẩn hoặc nấm mốc từ thức ăn gây ra.

• Triệu chứng:
  • Tôm bỏ ăn, đường ruột trống rỗng hoặc chứa chất nhầy.
  • Phân tôm không đều, mỏng.
• Nguyên nhân: Thức ăn kém chất lượng, bảo quản sai cách hoặc môi trường nước nhiễm bẩn.
• Phòng trị:
  • Sử dụng thức ăn đạt chuẩn, bổ sung chế phẩm vi sinh giúp cải thiện hệ tiêu hóa.
  • Quản lý chặt chẽ môi trường ao nuôi, đảm bảo nước luôn sạch và ổn định.

Biện pháp tổng hợp phòng ngừa bệnh khi tôm bỏ ăn

Để giảm nguy cơ tôm mắc bệnh, người nuôi cần kết hợp nhiều biện pháp quản lý và phòng ngừa hiệu quả:

Quản lý môi trường nước

• Kiểm tra định kỳ các thông số môi trường như pH, ôxy hòa tan, NH3, H2S.
• Thay nước định kỳ, loại bỏ bùn thải và cặn bã hữu cơ ở đáy ao.
• Sử dụng chế phẩm sinh học để cân bằng hệ vi sinh và cải thiện chất lượng nước.

Quản lý thức ăn

• Sử dụng thức ăn phù hợp với từng giai đoạn phát triển của tôm, tránh dư thừa gây ô nhiễm nước.
• Bổ sung các chất dinh dưỡng, vitamin, khoáng chất vào thức ăn để tăng sức đề kháng.

Kiểm soát mật độ nuôi

• Thả giống với mật độ hợp lý để giảm stress cho tôm và tránh lây lan bệnh.
• Phân loại và loại bỏ tôm yếu, tôm bệnh để tránh ảnh hưởng đến cả đàn.

Sử dụng giống tôm chất lượng

• Chọn giống tôm khỏe mạnh, không mang mầm bệnh từ đầu vụ nuôi.
• Thực hiện cách ly và kiểm tra giống kỹ lưỡng trước khi thả vào ao nuôi.

Sử dụng vắc xin và chế phẩm sinh học

• Tiêm phòng hoặc bổ sung vắc xin theo khuyến cáo của chuyên gia thủy sản.
• Sử dụng chế phẩm sinh học tăng cường hệ miễn dịch và cải thiện sức khỏe tổng thể cho tôm.

Hiện tượng tôm bỏ ăn là một dấu hiệu cảnh báo quan trọng, đòi hỏi người nuôi phải theo dõi sát sao để phát hiện và xử lý kịp thời. Việc nhận biết sớm các bệnh lý như đốm trắng, hoại tử gan tụy, phân trắng, hoặc bệnh đường ruột không chỉ giúp bảo vệ đàn tôm mà còn tối ưu hóa hiệu quả kinh tế. Để đạt được điều này, người nuôi cần kết hợp các biện pháp quản lý môi trường, dinh dưỡng và sử dụng giống tôm chất lượng, đồng thời áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật trong quá trình nuôi trồng. Một chiến lược nuôi tôm bền vững sẽ mang lại thành công và góp phần phát triển ngành thủy sản Việt Nam.