Phòng Trị Các Bệnh Thường Gặp Trên Tôm Nuôi Nước Lợ

Hiện nay, các vùng nuôi tôm sú và tôm thẻ chân trắng thâm canh và bán thâm canh tại các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đang bước vào thời điểm thả giống vụ tôm chính vụ. Để có một vụ tôm thành công và tránh thiệt hại do bệnh tật, người nuôi cần tham khảo và áp dụng các biện pháp phòng trị bệnh một cách hiệu quả. Dưới đây là những thông tin chi tiết về các bệnh thường gặp và cách phòng trị các bệnh này trong quá trình nuôi tôm.

Bệnh Virus Đốm Trắng (White Spot Syndrome Virus - WSSV)

Bệnh virus đốm trắng là một trong những bệnh nghiêm trọng và phổ biến nhất trong nuôi tôm. Biểu hiện rõ rệt của bệnh này là tôm có thể chuyển màu hồng đỏ, giảm khả năng tiêu thụ thức ăn và xuất hiện các đốm trắng tròn dưới vỏ, chủ yếu ở giáp đầu ngực và đốt bụng cuối cùng. Tôm sẽ bơi lờ đờ trên mặt nước, tấp vào bờ và chết nhanh chóng, tỷ lệ chết có thể lên tới 90-100% chỉ trong vòng 3-7 ngày.

Phòng trị: Để phòng ngừa bệnh đốm trắng, người nuôi cần tuân thủ quy trình thả giống đúng lịch mùa vụ và lựa chọn giống tôm đảm bảo chất lượng. Ngoài ra, việc cải tạo ao, bón vôi, và ngâm để phân hủy các chất độc hại trong bùn đáy là rất quan trọng. Quy trình nuôi cần tuân thủ nghiêm ngặt, chỉ sử dụng chế phẩm sinh học và thức ăn thích hợp, tránh dư thừa thức ăn và sử dụng các hóa chất cấm hoặc có nguồn gốc từ thuốc bảo vệ thực vật.

Hội Chứng Hoại Tử Gan Tụy Cấp Tính (AHPNS)

Bệnh Hội chứng hoại tử gan tụy cấp tính (hay còn gọi là hội chứng chết sớm - EMS) xuất hiện chủ yếu trong giai đoạn từ 10-45 ngày sau khi thả nuôi. Tôm bị bệnh thường có biểu hiện chậm lớn, lờ đờ, bỏ ăn, tấp vào mép và chết ở đáy ao. Sau đó, gan tụy của tôm bị tổn thương, mềm nhũn và có dấu hiệu thoái hóa. Giai đoạn cuối của bệnh có sự tập hợp tế bào máu và nhiễm khuẩn thứ cấp.

Phòng trị: Để phòng ngừa, cần cải tạo ao nuôi sạch sẽ, lựa chọn giống tôm chất lượng cao và thực hiện quy trình nuôi khoa học. Việc sử dụng chế phẩm sinh học và thực phẩm đảm bảo chất lượng là rất cần thiết để tránh dư thừa thức ăn. Cũng cần tránh sử dụng các chất diệt tạp và hóa chất có hại.

Bệnh Phân Trắng

Bệnh phân trắng là do nhiều nguyên nhân khác nhau, chủ yếu là vi khuẩn, ký sinh trùng hoặc yếu tố môi trường. Tôm bị bệnh phân trắng có thể gặp phải tình trạng bỏ ăn, ruột tôm không đầy thức ăn, phân tôm có màu trắng và xuất hiện đốm vàng cát ở phần cuối ruột. Bệnh này thường xảy ra trong mùa nóng, khi nhiệt độ nước cao và mật độ nuôi quá dày.

Phòng trị: Để phòng ngừa, người nuôi cần chuẩn bị ao nuôi sạch sẽ ngay từ đầu và hạn chế sử dụng thức ăn bị mốc. Cần chú ý đến việc quản lý môi trường nước, thay nước định kỳ và sử dụng chế phẩm sinh học để giảm thiểu lượng chất hữu cơ trong ao. Bổ sung vitamin và khoáng chất trong thức ăn sẽ giúp tôm tăng cường sức khỏe và giảm stress.

Bệnh Do Vi Khuẩn Vibrio

Bệnh do vi khuẩn Vibrio thường có biểu hiện như tôm bị đứt râu, thối mang, đen mang, và cơ thể chuyển sang màu hồng đỏ. Vi khuẩn này thường xâm nhập vào ao nuôi thông qua nguồn nước, tôm giống, hoặc thức ăn. Nếu bệnh trở nên cấp tính, tôm có thể chết nhanh chóng. Nếu mãn tính, tôm có thể chậm lớn và phân đàn.

Phòng trị: Để phòng trị, cần áp dụng các biện pháp như giữ chất lượng nước tốt, không nuôi mật độ quá cao và tránh làm tôm bị tổn thương. Định kỳ sử dụng chế phẩm vi sinh để giảm hàm lượng chất hữu cơ trong ao nuôi và bổ sung vitamin C, A, E vào thức ăn. Bên cạnh đó, việc giảm độ mặn xuống 15-20‰ có thể hạn chế sự phát triển của vi khuẩn Vibrio.

Bệnh Do Vi Khuẩn Dạng Sợi

Bệnh này thường xuất hiện ở ao nuôi có hàm lượng chất hữu cơ cao và mật độ nuôi dày. Vi khuẩn dạng sợi gây bệnh có thể ảnh hưởng đến mang và các bộ phận khác của tôm, khiến tôm khó thở, nổi đầu và chết rải rác. Bệnh này có thể do vi khuẩn Leucothrix mucor, Cytophag sp, hoặc Flexibacter sp.

Phòng trị: Để phòng ngừa, cần cải thiện môi trường ao nuôi bằng cách thay nước định kỳ và giảm hàm lượng chất hữu cơ. Tăng cường sức đề kháng cho tôm bằng cách bổ sung vitamin C và tránh nuôi mật độ quá cao.

Bệnh Đóng Rong Hay Mảng Bám

Bệnh đóng rong hay mảng bám thường xảy ra khi ao nuôi có nước bẩn, nhiều tảo hoặc sinh vật nguyên sinh. Tôm bị bệnh sẽ tách đàn, bơi lờ đờ hoặc bám vào bờ. Những sinh vật bám vào mang tôm có thể khiến tôm thiếu ôxy và chết.

Phòng trị: Để phòng bệnh này, cần duy trì độ trong thích hợp trong ao, tăng cường thay nước sạch và kiểm soát sự phát triển của tảo. Ngoài ra, bổ sung vitamin C vào thức ăn sẽ giúp tôm giảm stress và tăng sức khỏe.

Bệnh Mềm Vỏ

Bệnh mềm vỏ chủ yếu xảy ra ở tôm thẻ chân trắng trong ao nuôi thâm canh. Tôm bị bệnh sẽ có vỏ mềm, dễ bị các sinh vật khác ăn thịt hoặc bị tấn công bởi các tác nhân gây bệnh khác. Bệnh này thường xảy ra khi tôm thiếu canxi và phốt pho.

Phòng trị: Để phòng bệnh mềm vỏ, người nuôi cần quản lý môi trường nước ao có độ kiềm từ 80 - 160 mg/l và bổ sung khoáng chất vào khẩu phần ăn của tôm. Việc bổ sung canxi và phốt pho cũng giúp tôm có vỏ cứng hơn và tránh bị mắc bệnh.

Bệnh Thiếu Vitamin C

Bệnh thiếu vitamin C ở tôm gây ra các vết đen trên cơ thể tôm, khiến tôm ăn ít hoặc bỏ ăn, sức đề kháng giảm và sinh trưởng chậm. Bệnh này thường gặp trong các ao nuôi thâm canh, đặc biệt khi tảo kém phát triển.

Phòng trị: Để phòng ngừa, cần bổ sung vitamin C vào thức ăn cho tôm. Việc cung cấp đầy đủ vitamin C giúp tăng cường sức đề kháng và giảm thiểu các triệu chứng của bệnh.

Bệnh Cong Thân

Bệnh cong thân khiến tôm bị co rút cơ và đuôi cong về phía bụng, không thể duỗi ra. Bệnh này thường xảy ra khi tôm bị sốc nhiệt, đặc biệt trong những ngày nóng hoặc lạnh đột ngột.

Phòng trị: Để phòng bệnh này, cần tránh hiện tượng sốc nhiệt cho tôm và đảm bảo ao nuôi có độ sâu hợp lý. Bổ sung khoáng chất trong thức ăn cũng giúp ngăn ngừa bệnh.

Bệnh Đen Mang

Bệnh đen mang khiến mang tôm chuyển sang màu đen hoặc nâu, tôm gặp khó khăn trong việc hô hấp và có thể chết khi ôxy trong ao giảm xuống mức thấp.

Phòng trị: Để trị bệnh đen mang, cần sử dụng chế phẩm vi sinh để làm sạch đáy ao và hấp thụ khí độc. Thay nước định kỳ và bổ sung vitamin C vào thức ăn giúp tôm cải thiện sức khỏe và giảm nguy cơ mắc bệnh.

Nuôi tôm là một ngành nghề tiềm năng nhưng cũng đầy thách thức, đặc biệt là đối với các bệnh thường gặp. Việc phòng ngừa và điều trị kịp thời các bệnh này sẽ giúp tăng năng suất và giảm thiệt hại cho người nuôi. Các biện pháp phòng bệnh bao gồm việc duy trì môi trường ao nuôi sạch sẽ, bổ sung dinh dưỡng hợp lý, và sử dụng các chế phẩm sinh học để kiểm soát dịch bệnh. Khi người nuôi thực hiện các biện pháp này một cách khoa học, vụ nuôi tôm sẽ đạt được kết quả tốt, bền vững.