Tầm Quan Trọng Của pH Trong Nuôi Tôm Và Các Giải Pháp Điều Chỉnh Thích Hợp

Tầm Quan Trọng Của pH Trong Nuôi Tôm Và Các Giải Pháp Điều Chỉnh Thích Hợp 

Trong nuôi tôm, độ pH của nước là một trong những yếu tố môi trường quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe tôm, sự phát triển của vi sinh vật, và hiệu quả quản lý ao nuôi. Việc duy trì độ pH trong khoảng lý tưởng không chỉ giúp tôm tăng trưởng tốt mà còn giảm thiểu rủi ro liên quan đến khí độc, bệnh tật và các vấn đề môi trường khác.

Bài viết này sẽ phân tích chi tiết về chất pH trong ao nuôi tôm, cách nó ảnh hưởng đến tôm và môi trường ao, cũng như các biện pháp xử lý hiệu quả.

pH là gì và tầm quan trọng trong ao nuôi tôm?

pH là axit chỉ số hoặc kiềm của nước, với thang đo từ 0 đến 14:

pH < 7 : Nước có tính axit.

pH = 7 : Nước trung tính.

pH > 7 : Nước có tính Kiềm.

Trong ao nuôi tôm, pH lý tưởng nằm trong khoảng từ 7,5–8,5 . Tôm phát triển tốt nhất trong môi trường có độ pH ổn định, không dao động quá nhiều (không quá 0,5 đơn vị pH trong ngày).

Tầm quan trọng của pH trong ao nuôi:

Ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất và hô hấp của tôm.

Quyết định hoạt động của vi sinh vật có lợi.

Tác động đến sự hòa tan của các khí độc như NH3, H2S và NO2.

Quy định độ hòa tan của các loại khoáng chất, từ đó ảnh hưởng đến sự hấp thụ khoáng chất của tôm.

Các yếu tố ảnh hưởng đến pH ao nuôi tôm

Hàm lượng CO2 trong nước

CO2 hòa tan trong nước tạo thành axit carbonic (H2CO3), làm giảm pH. Hàm lượng CO2 thường tăng vào ban đêm do hô hấp của tôm, vi khuẩn và thực vật trong ao, dẫn đến giảm pH.

Quá trình tổng hợp quang học

Ban ngày, tảo hấp thụ CO2 để quang hợp, làm giảm axit trong nước và tăng pH. Tuy nhiên, nếu tốc độ phát triển quá trình (hiện tượng giàu dinh dưỡng), độ pH có thể tăng cao, đặc biệt là vào buổi chiều.

Chất hữu cơ tích tụ

Phân tôm, thức ăn thừa, và bùn đáy phân hủy tạo ra axit hữu cơ, làm giảm pH nước ao.

Loại đất đáy ao

Ao nuôi có đất phèn hoặc đất chua có thể làm giảm độ pH do hiện tượng rửa trôi axit từ đất vào nước.

Thay đổi nguồn nước

Nước cấp mới có độ pH quá cao hoặc quá thấp cũng ảnh hưởng đến độ pH trong nuôi trồng.

Hóa chất sử dụng trong ao

Các chất như vôi (CaCO3, Ca(OH)2) làm tăng độ pH, trong khi một số chất hợp axit (như axit citric) làm giảm độ pH.

Ảnh hưởng của pH đến tôm và ao nuôi

Tác động đến sức khỏe và tăng trưởng của tôm

pH thấp (<7):

Ức chế quá trình trao đổi chất, tạo tôm ăn ít, chậm lớn.

Tôm dễ mắc các bệnh do vi khuẩn gây ra (như Vibrio).

Ảnh hưởng đến tốc độ và làm vỏ tôm phần mềm.

Độ pH cao (>8,5):

Căng thẳng, giảm khả năng hấp thụ dinh dưỡng.

Tăng độc tính của NH3, làm đậm đà thương mang tôm.

 Tác động đến hệ sinh thái

Độ pH thấp: Ức chế hoạt động của vi sinh vật có (như vi khuẩn nitrat hóa), làm giảm khả năng phân hủy chất hữu cơ.

pH cao: Kích thích sự phát triển của tảo độc, gây mất cân bằng hệ sinh thái.

Nguyên nhân pH không ổn định trong ao nuôi tôm

pH trong ao nuôi tôm thường dao động trong ngày làm các yếu tố sinh học và hóa học:

Ban ngày : Tảo quang hợp mạnh, hấp thụ CO2, làm tăng pH.

Ban đêm : Hô hấp của tôm và vi sinh vật thải CO2, làm giảm độ pH.

Các nguyên nhân khác:

Phân tích cơ sở tạo axit vô hiệu hóa.

Đất phèn rửa trôi axit vào ao.

Quá trình mưa lớn làm và giảm độ pH nước ao.

Cách đo và theo dõi pH ao nuôi

Thiết bị đo pH

Máy đo pH : Chính xác và dễ sử dụng, cần chuẩn định kỳ.

Giấy quỳ : Phương pháp đơn giản nhưng độ chính xác không cao.

Thời điểm đo pH

Đo pH hai lần mỗi ngày (sáng sớm và chiều tối) để theo dõi dao động trong ngày.

Kiểm tra các sự kiện lớn như mưa, thay nước hoặc xử lý.

Biện pháp xử lý pH ao nuôi tôm

 Xử lý khi pH thấp

Tốt :

Sử dụng vôi nông nghiệp (CaCO3) hoặc dolomite (CaMg(CO3)2) để tăng pH.

Liều lượng: 10–20 kg/1.000 m2, tùy chọn pH ban đầu.

Rải đều xung quanh ao vào buổi tối để tránh tăng pH đột ngột.

Kiểm soát cơ sở sở hữu :

Xi phông đáy, loại bỏ thức ăn thừa để giảm nguồn axit hữu cơ.

Sử dụng chế phẩm vi sinh (men vi sinh) để phân hủy chất hữu cơ hiệu quả hơn.

Cấp nước mới : Nếu nước ao quá chua, có bổ sung nước mới có pH trung tính để trung hòa.

Xử lý khi pH cao

Giảm tảo trong ao :

Sử dụng vi sinh để kiểm tra tốc độ và giảm dưỡng chất giàu có hiện tại.

Cấp nước mới để làm tốc độ mã hóa.

Bón thạch cao (CaSO4) : Thạch cao giúp ổn định pH và hạn chế mà không ảnh hưởng đến tôm.

Chế độ sử dụng hóa chất kiềm : Tránh khử muối hoặc các chất làm tăng pH khi pH tăng cao.

Ổn định pH lâu dài

Duy trì thảm vi sinh trong ao : Hỗ trợ phát triển vi sinh vật có lợi giúp cân bằng sinh thái và ổn định độ pH.

Bổ sung khoáng chất : Sử dụng dolomite để bổ sung Ca và Mg, giúp hệ đệm nước hoạt động tốt hơn.

Kiểm soát thức ăn : Tránh cho ăn quá nhiều, hạn chế thức ăn thừa làm tăng chất hữu cơ trong ao.

Quản lý tuần hoàn : Theo dõi và kiểm tra tốc độ tuần hoàn để tránh dao động pH giữa ngày và đêm.

Phòng giải quyết vấn đề liên quan đến pH

Khử phèn trước khi thảnh thơi : Ao đất phèn cần được xử lý bằng cách khử vôi và xả nước nhiều lần trước khi đưa vào sử dụng.

Chọn nguồn nước cấp tốt : Đảm bảo nước cấp có độ pH ổn định, không quá chua hoặc quá kiềm.

Theo dõi pH thường xuyên : Đo pH định kỳ để đáp ứng thời điểm phát hiện và xử lý dao động.

Quản lý môi trường ao nuôi : Kiểm soát lượng bùn đáy, chất thải hữu cơ và duy trì hệ sinh thái cân bằng.

Kết luận

pH đóng vai trò quan trọng trong công việc đảm bảo sức khỏe và năng suất nuôi tôm. Để duy trì độ pH ổn định, người chăn nuôi cần hiểu rõ bản chất của độ pH, tác dụng của các yếu tố ảnh hưởng và áp dụng các biện pháp xử lý phù hợp. Việc quản lý hiệu quả pH không làm giảm thiểu rủi ro mà còn góp phần tối ưu hóa lợi nhuận trong nuôi tôm.