Tích Tụ Chất Hữu Cơ: Nguyên Nhân Chính Gây Ra Mùi Hôi Và Màu Đen Của Nước Ao Tôm

Tích Tụ Chất Hữu Cơ: Nguyên Nhân Chính Gây Ra Mùi Hôi Và Màu Đen Của Nước Ao Tôm 

Trong quá trình nuôi tôm, một trong những vấn đề nghiêm trọng mà người nuôi thường gặp phải là hiện tượng nước siphon từ ao nuôi có mùi hôi thối và màu đen kịt. Đây là dấu hiệu cảnh báo tình trạng ao nuôi đang gặp vấn đề nghiêm trọng, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của tôm và năng suất vụ nuôi. Để có thể giải quyết vấn đề một cách triệt để, cần hiểu rõ nguyên nhân và cơ chế gây ra hiện tượng này.

Tích tụ chất hữu cơ và bùn đáy ao

Một trong những nguyên nhân chủ yếu khiến nước siphon có màu đen kịt và bốc mùi hôi thối là do sự tích tụ của chất hữu cơ và bùn đáy ao. Trong quá trình nuôi tôm, các loại thức ăn thừa, phân tôm, xác động vật, và tảo chết lắng xuống đáy ao và phân hủy. Khi lượng chất hữu cơ tích tụ quá lớn và điều kiện môi trường không đủ để phân hủy hiệu quả, các vi khuẩn kỵ khí bắt đầu hoạt động.

Các vi khuẩn kỵ khí phân hủy chất hữu cơ trong điều kiện thiếu oxy, sinh ra các chất khí độc hại như hydro sulfide (H₂S), amoniac (NH₃), và methane (CH₄). Đặc biệt, H₂S là một loại khí cực kỳ độc và có mùi trứng thối đặc trưng, là nguyên nhân chính gây ra mùi hôi của nước siphon. Sự tích tụ bùn hữu cơ kèm theo hoạt động của vi khuẩn kỵ khí cũng tạo ra màu đen của nước siphon.

Giải pháp:

Sử dụng men vi sinh: Các chế phẩm sinh học (men vi sinh) có thể giúp phân hủy nhanh chóng các chất hữu cơ tích tụ ở đáy ao. Những vi sinh vật này sẽ cạnh tranh với vi khuẩn kỵ khí, hạn chế sự phát triển của chúng và giảm thiểu sự phát sinh của các khí độc.

Xử lý bùn đáy: Thường xuyên hút bùn và loại bỏ các chất hữu cơ tích tụ quá mức để ngăn ngừa việc hình thành môi trường kỵ khí.

 Hàm lượng oxy hòa tan thấp

Oxy là yếu tố quan trọng trong quá trình phân hủy chất hữu cơ. Khi hàm lượng oxy hòa tan (DO) trong nước ao thấp, quá trình phân hủy chất hữu cơ không diễn ra hoàn toàn, tạo điều kiện cho các vi khuẩn kỵ khí phát triển mạnh mẽ. Điều này dẫn đến sự hình thành của các sản phẩm phân hủy không mong muốn như H₂S, NH₃, và CH₄, gây ra mùi hôi thối và làm nước chuyển sang màu đen.

Hàm lượng oxy hòa tan thấp có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau như:

Hệ thống sục khí không đủ công suất: Số lượng máy sục khí hoặc quạt nước không đủ đáp ứng nhu cầu oxy của ao nuôi.

Quá nhiều tảo trong ao: Ban ngày, tảo quang hợp và tạo ra oxy, nhưng vào ban đêm, chúng tiêu thụ oxy, làm giảm lượng DO trong nước.

Thời tiết: Vào những ngày nắng nóng kéo dài, hàm lượng oxy hòa tan trong nước giảm mạnh do sự gia tăng nhiệt độ, khiến cho tôm khó hô hấp và giảm hiệu quả phân hủy chất hữu cơ.

Giải pháp:

Tăng cường hệ thống sục khí: Đảm bảo rằng hệ thống sục khí hoạt động liên tục, đặc biệt vào ban đêm và những thời điểm nhiệt độ cao.

Kiểm soát tảo: Sử dụng các biện pháp kiểm soát tảo hiệu quả, như bổ sung các chế phẩm sinh học hoặc hạn chế ánh sáng mặt trời tiếp xúc với ao.

Quản lý thức ăn không hiệu quả

Thức ăn thừa là một trong những nguyên nhân chính gây tích tụ chất hữu cơ và gây ô nhiễm ao nuôi. Khi thức ăn thừa không được tiêu thụ hết, chúng lắng xuống đáy ao và trở thành nguồn dinh dưỡng cho vi khuẩn phân hủy. Nếu lượng thức ăn thừa quá nhiều, quá trình phân hủy sẽ chuyển sang trạng thái kỵ khí, gây ra mùi hôi và làm nước có màu đen.

Việc cho tôm ăn quá mức hoặc không cân đối theo nhu cầu của chúng có thể dẫn đến sự tích tụ này. Nhiều người nuôi tôm có thói quen cho tôm ăn nhiều hơn mức cần thiết với hy vọng chúng phát triển nhanh hơn, nhưng thực tế lại gây ra tác dụng ngược.

Giải pháp:

Điều chỉnh khẩu phần ăn hợp lý: Dựa trên các chỉ số kỹ thuật như tuổi của tôm, điều kiện môi trường, và khả năng tiêu hóa thức ăn, người nuôi cần điều chỉnh lượng thức ăn sao cho phù hợp, tránh dư thừa.

Sử dụng thức ăn chất lượng: Chọn các loại thức ăn có hệ số chuyển hóa thức ăn (FCR) thấp để tôm tiêu thụ hiệu quả, giảm lượng thức ăn thừa.

Sự phát triển quá mức của tảo và vi sinh vật có hại

Tảo và các vi sinh vật trong ao có vai trò quan trọng trong việc duy trì hệ sinh thái ao nuôi. Tuy nhiên, nếu chúng phát triển quá mức (hiện tượng nở hoa tảo), chúng có thể gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng. Tảo chết và phân hủy sẽ tạo ra một lượng lớn chất hữu cơ, làm giảm hàm lượng oxy hòa tan và thúc đẩy sự phát triển của các vi khuẩn kỵ khí, gây ra mùi hôi và làm đen nước.

Ngoài ra, một số loại vi khuẩn và nấm mốc có thể sinh sôi nảy nở trong điều kiện môi trường kỵ khí, khiến nước có màu đen và bốc mùi khó chịu.

Giải pháp:

Kiểm soát sự phát triển của tảo: Sử dụng các biện pháp tự nhiên như bổ sung cá ăn tảo hoặc các chế phẩm sinh học để cân bằng hệ sinh thái trong ao.

Sử dụng vi sinh vật có lợi: Thường xuyên bổ sung các chế phẩm vi sinh để giúp ổn định hệ vi sinh trong ao, ngăn ngừa sự phát triển quá mức của các vi sinh vật có hại.

Tình trạng xáo trộn bùn đáy ao

Khi bùn đáy ao bị xáo trộn do hoạt động của tôm, quạt nước, hoặc quá trình siphon không đúng cách, các chất hữu cơ tích tụ dưới đáy sẽ bị khuấy lên, gây ra hiện tượng nước đục và bốc mùi hôi. Đặc biệt, trong quá trình này, các khí độc như H₂S, NH₃, và CH₄ từ bùn sẽ thoát ra ngoài và gây ô nhiễm nước ao.

Hoạt động quạt nước không đúng cách hoặc thiếu sự kiểm soát có thể làm xáo trộn bùn đáy và dẫn đến hiện tượng này.

Giải pháp:

Quản lý quạt nước hợp lý: Điều chỉnh vị trí và cường độ hoạt động của quạt nước sao cho không gây xáo trộn quá mức bùn đáy.

Hút bùn thường xuyên: Thực hiện siphon đáy ao định kỳ và loại bỏ bùn đáy một cách an toàn, tránh làm khuấy động các chất hữu cơ tích tụ.

Nhiễm độc kim loại nặng và hóa chất

Một số loại kim loại nặng và hóa chất trong môi trường ao nuôi có thể gây ra hiện tượng nước ao có màu đen và bốc mùi hôi thối. Ví dụ, sắt khi bị oxi hóa trong môi trường nước kỵ khí sẽ tạo thành oxit sắt, gây ra màu đen đặc trưng. Ngoài ra, một số hóa chất xử lý nước hoặc thuốc trừ sâu cũng có thể gây ra hiện tượng này nếu sử dụng không đúng cách.

Giải pháp:

Kiểm tra chất lượng nước định kỳ: Đảm bảo rằng nguồn nước cấp cho ao không bị nhiễm kim loại nặng hoặc hóa chất độc hại.

Sử dụng hóa chất an toàn: Khi cần thiết phải sử dụng hóa chất, người nuôi cần tuân thủ đúng liều lượng và hướng dẫn của nhà sản xuất.

Sự phân hủy của xác tôm chết

Xác tôm chết, nếu không được loại bỏ kịp thời, sẽ bị phân hủy và tạo ra một lượng lớn chất hữu cơ, làm nước ao có mùi hôi thối. Tôm chết thường chìm xuống đáy ao, và trong điều kiện thiếu oxy, quá trình phân hủy sẽ sinh ra H₂S và các khí độc khác, gây ô nhiễm nước ao và làm nước có màu đen. Các biện pháp quản lý hợp lý giúp ngăn ngừa tình trạng này.