Giảm thiểu sử dụng kháng sinh trong nuôi tôm bằng protein sinh học

Kháng sinh đã trở thành một phần quan trọng trong ngành nuôi tôm, được sử dụng để điều trị và phòng ngừa bệnh. Tuy nhiên, việc lạm dụng kháng sinh đã tạo ra một loạt các vấn đề nghiêm trọng, bao gồm sự gia tăng kháng thuốc và tác động tiêu cực đến môi trường và sức khỏe con người. Bài viết này tập trung vào một giải pháp tiềm năng để giảm thiểu việc sử dụng kháng sinh trong ngành nuôi tôm - sử dụng protein sinh học để tăng cường hệ miễn dịch tự nhiên của tôm.

Tình Trạng Sử Dụng Kháng Sinh trong Nuôi Tôm

Sự gia tăng sử dụng kháng sinh trong ngành nuôi tôm của Việt Nam đã tạo ra một loạt vấn đề đáng lo ngại. Các nghiên cứu gần đây tiến hành trên nhiều trang trại nuôi tôm đã báo cáo mức độ sử dụng kháng sinh không kiểm soát, với nhiều trang trại sử dụng kháng sinh một cách thiếu trách nhiệm. Nhiều người nông dân không chỉ sử dụng kháng sinh để điều trị bệnh tôm mà còn để phòng ngừa bệnh, thường dựa vào lời khuyên từ nông dân khác hoặc đại lý thuốc mà không hiểu rõ về các khía cạnh quan trọng như liều lượng, thời gian ngừng sử dụng, và tác dụng phụ của các loại kháng sinh.

Sự lạm dụng kháng sinh đã dẫn đến tình trạng lo sợ về vi khuẩn đa kháng thuốc (AMR) tại Việt Nam. Việt Nam đã phải sử dụng các loại kháng sinh thế hệ 3 và 4, trái ngược với nhiều quốc gia phát triển vẫn có thể sử dụng các kháng sinh thế hệ đầu một một cách hiệu quả. Điều này thể hiện mức độ nghiêm trọng của AMR tại Việt Nam, gây khó khăn trong việc điều trị bệnh tôm và tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của kháng khuẩn.

Tác Hại của Sử Dụng Kháng Sinh

Sự lạm dụng kháng sinh trong ngành nuôi tôm không chỉ gây hại đến sức khỏe con người mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường tự nhiên. Việc sử dụng không kiểm soát kháng sinh đã tạo cơ hội cho các vi khuẩn phát triển kháng thuốc. Điều này đã tạo ra môi trường không mong muốn, thúc đẩy sự gia tăng đáng lo ngại về vi khuẩn kháng thuốc.

Chẳng hạn, vi khuẩn loại Aeromonas spp. thường được tìm thấy trong môi trường nuôi tôm và đã phát triển khả năng kháng lại với các loại kháng sinh như ampicillin và amoxicillin. Một số chủng Aeromonas hydrophila còn có khả năng mang gen mã hóa cho "bơm" AheABC, giúp chúng loại bỏ kháng sinh ra khỏi tế bào vi khuẩn, tạo ra tình trạng kháng thuốc trong vi khuẩn.

Lo ngại hơn, các gen kháng thuốc từ vi khuẩn gây bệnh trên cá, tôm và động vật thủy sản có thể truyền sang các vi khuẩn gây bệnh trên người như Escherichia coli. Các nghiên cứu đã xác định một số vi khuẩn gây bệnh trên người như E. coli, Salmonella, Shigella và Vibrio spp. tồn tại trong sản phẩm tôm chế biến sẵn trên thị trường. Điều này có nghĩa là người tiêu dùng khi tiêu thụ các sản phẩm tôm này có thể tiếp xúc với các vi khuẩn kháng thuốc.

Việc gen kháng thuốc có thể lan truyền trực tiếp hoặc gián tiếp sang các vi khuẩn gây bệnh trên người tạo ra thách thức trong việc điều trị các bệnh trên người ở Việt Nam và trên toàn thế giới.

Hệ Quả của Sử Dụng Kháng Sinh không Kiểm Soát trong Nuôi Tôm

Sự gia tăng AMR đã làm cho việc chữa bệnh trở nên khó khăn hơn, đặc biệt trong ngành nuôi tôm. Nhiều hệ quả của việc sử dụng kháng sinh không kiểm soát trong các ngành như trồng trọt, chăn nuôi và y tế đã làm tăng AMR của Việt Nam ngày càng cao. Trong ngành nuôi tôm, nâng cao sức đề kháng tự nhiên của tôm trở thành ưu tiên cấp thiết. Thay vì sử dụng kháng sinh để điều trị và phòng ngừa bệnh, chúng ta cần tìm giải pháp để nâng cao hệ miễn dịch tự nhiên của tôm, để họ có thể tự động chống chọi với các vi khuẩn và virus gây bệnh.

Protein Sinh Học và Kích Thích Hệ Miễn Dịch Tự Nhiên của Tôm

Protein sinh học là một phần quan trọng trong việc tăng cường hệ miễn dịch tự nhiên của tôm. Hệ miễn dịch của tôm, mặc dù đơn giản hơn so với hệ miễn dịch của con người, cũng đóng vai trò giống như hệ miễn dịch của chúng ta, chịu trách nhiệm bảo vệ cơ thể khỏi vi khuẩn, virus và các tác nhân gây bệnh. Khi tôm tiếp xúc với các mầm bệnh tiềm ẩn trong môi trường nước, hệ miễn dịch của họ phải phát triển khả năng phát hiện và tiêu diệt các mầm bệnh này.

Protein sinh học cung cấp các yếu tố dinh dưỡng quan trọng cho tôm, bao gồm amino acid và nucleotide, giúp tăng cường quá trình phát triển và hoạt động của các tế bào miễn dịch. Nó cung cấp nguồn năng lượng cho tôm và hỗ trợ sự phát triển của các tế bào miễn dịch.

Hơn nữa, protein sinh học có thể kích thích sự hoạt động của các tế bào miễn dịch, như tế bào bạch cầu. Sự kích thích này giúp tăng cường khả năng phát hiện và tiêu diệt các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn và virus. Khi mầm bệnh xâm nhập vào cơ thể tôm, hệ miễn dịch được kích thích để tiến hành các phản ứng như thực bào, melanin hóa hoặc hình thành thể bao để tấn công và loại bỏ mầm bệnh.

Các nhà nghiên cứu tin rằng việc sử dụng chất kích thích miễn dịch sẽ mang lại hiệu quả tích cực. Chúng kích thích các phản ứng miễn dịch của tôm từ khi còn ở giai đoạn ấu trùng. Các chất kích thích miễn dịch không có tác dụng như các kháng thể miễn dịch thích ứng hoặc miễn dịch do vắc-xin, chúng có khả năng kích hoạt phản ứng tổng thể có thể phát hiện và loại bỏ bất kỳ mầm bệnh nào.

Sử Dụng Protein Sinh Học như một Giải Pháp Thay Thế Kháng Sinh

Tóm lại, việc sử dụng kháng sinh trong nuôi tôm đã tạo ra nhiều vấn đề nghiêm trọng, bao gồm sự gia tăng kháng thuốc và tác động xấu đến sức khỏe con người và môi trường. Lựa chọn thay thế sử dụng protein sinh học là một giải pháp tiềm năng để tăng cường hệ miễn dịch tự nhiên của tôm và giảm thiểu việc sử dụng kháng sinh.

Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả tốt nhất, cần kết hợp với các biện pháp làm sạch ao và môi trường nuôi như dọn sạch và phơi khô ao, sử dụng các chất oxy hóa và khử trùng đáy ao sau mỗi chu kỳ nuôi. Điều này giúp loại bỏ mầm bệnh và các sinh vật trung gian tiềm ẩn.

Cần lưu ý rằng việc gia tăng kháng thuốc kháng sinh (AMR) ở Việt Nam là một vấn đề quan trọng cần được quan tâm và giải quyết. Việc sử dụng chất kích thích miễn dịch có thể là một phần trong việc giảm sự phụ thuộc vào kháng sinh trong nuôi tôm và giúp bảo vệ sức khỏe của con người cũng như sự phát triển bền vững của ngành nuôi trồng thủy sản.