Hội Chứng Teo Gan Ở Tôm: Nguyên Nhân, Dấu Hiệu và Phòng Ngừa

Hội chứng teo gan (EMS) hay còn gọi là bệnh gan tụy cấp tính (AHPND) là một trong những bệnh nguy hiểm nhất trên tôm, gây thiệt hại lớn cho ngành nuôi tôm nước ta. Bệnh này không chỉ ảnh hưởng đến năng suất sản xuất mà còn tác động xấu đến kinh tế của người nuôi. Trong bài viết này, chúng ta sẽ đi sâu vào nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết, cũng như các biện pháp phòng ngừa và điều trị bệnh teo gan ở tôm.

Nguyên nhân gây ra hội chứng teo gan ở tôm

Nguyên nhân chính gây ra hội chứng teo gan ở tôm là do vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus. Vi khuẩn này có khả năng xâm nhập vào cơ thể tôm qua đường tiêu hóa, sau đó tấn công vào gan và tụy, gây ra các tổn thương nghiêm trọng. Bệnh có thể xuất hiện ở nhiều giai đoạn khác nhau trong vòng đời của tôm, tuy nhiên, các giai đoạn dễ bị nhiễm nhất là:

• Tôm dưới 35 ngày tuổi: Thường là do con giống kém chất lượng, bị nhiễm bệnh từ tôm bố mẹ.
• Tôm từ 35 – 60 ngày tuổi: Nguyên nhân chủ yếu là do quản lý ao nuôi kém, chất lượng nước không tốt, thiếu cân bằng khoáng chất, và sử dụng hóa chất không đúng cách.

Bệnh thường diễn ra vào mùa mưa, khi thời tiết biến động mạnh, mưa nhiều làm cho môi trường nước bị ô nhiễm, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển. Tôm thẻ chân trắng nuôi thâm canh có nguy cơ cao bị bệnh hơn do mật độ nuôi cao, thức ăn dư thừa, tích lũy phospho cao.

Dấu hiệu của hội chứng teo gan ở tôm

Mức độ biểu hiện của hội chứng teo gan ở tôm có thể khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, giai đoạn phát bệnh và điều kiện môi trường ao nuôi. Một số dấu hiệu nhận biết bao gồm:

Biểu hiện bên ngoài

• Tình trạng hoạt động: Tôm chậm chạp, lờ đờ, bơi yếu ớt, có xu hướng tập trung ở bờ ao.
• Thay đổi về ăn uống: Giảm ăn hoặc bỏ ăn hoàn toàn.
• Hình dáng bên ngoài: Vỏ tôm mềm, mỏng, dễ bong tróc. Màu sắc cơ thể nhợt nhạt, gan teo nhỏ, nhạt màu hoặc trắng. Tôm có thể bị cong thân, co rút cơ hoặc có đốm đen trên vỏ.

Biểu hiện bên trong

• Gan và tụy: Gan tôm teo nhỏ, nhạt màu, mềm nhũn hoặc dai như cao su. Tụy teo nhỏ, có màu trắng hoặc vàng nhạt.
• Hệ tiêu hóa: Ruột tôm rỗng, không có thức ăn hoặc bị đứt đoạn, có thể xuất hiện các mảng hoại tử trên gan, tụy hoặc cơ thịt.

Ngoài ra, một số dấu hiệu khác phản ánh tôm của bạn đã bị bệnh như: tôm chết rải rác hoặc chết hàng loạt, chất lượng nước trong ao nuôi kém, có nhiều cặn bẩn, tảo, hoặc vi khuẩn.

Cách phòng ngừa và điều trị bệnh teo gan ở tôm

Phòng bệnh luôn là biện pháp tốt nhất cho tôm, đặc biệt là đối với các bệnh có biến chứng cấp tính như EMS. Khi mắc bệnh, tôm thường bỏ ăn, khiến việc sử dụng thuốc qua thức ăn trở nên kém hiệu quả. Do đó, việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả là vô cùng quan trọng để đảm bảo sức khỏe cho tôm và giảm thiểu rủi ro trong quá trình nuôi trồng.

1. Trước khi thả giống

• Chọn giống: Trước khi thả nuôi, bà con cần sàng lọc tôm giống thông qua việc lựa chọn cơ sở cung cấp con giống uy tín. Đảm bảo tôm giống khỏe mạnh, không mang mầm bệnh. Kiểm tra kỹ lưỡng chất lượng tôm giống, quan sát hình thức bên ngoài, độ hoạt động, khả năng bắt mồi,… Yêu cầu cơ sở cung cấp con giống có giấy tờ chứng nhận kiểm dịch chất lượng. Nên thực hiện xét nghiệm PCR để kiểm tra các mầm bệnh nguy hiểm như EMS, WSSV.
• Cải tạo và sát trùng ao nuôi: Vét bùn, phơi nắng đáy ao, xử lý nước bằng các loại hóa chất an toàn. Sử dụng vôi để khử trùng đáy ao, liều lượng tùy thuộc vào loại đất và độ pH của ao. Sát trùng nước cấp vào ao bằng các loại thuốc sát trùng phù hợp. Lọc nước qua lưới lọc cẩn thận để loại bỏ các sinh vật gây hại.
• Loại bỏ các chất độc hại: Sử dụng các chế phẩm sinh học để xử lý nước, khử độc và cải thiện môi trường ao nuôi. Thử nghiệm chất lượng nước trước khi thả tôm để đảm bảo an toàn. Tránh sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật và hóa chất độc hại trong ao nuôi.

2. Trong giai đoạn nuôi

• Cung cấp thức ăn chất lượng: Đảm bảo nguồn thức ăn chất lượng cao, an toàn vệ sinh và đầy đủ dinh dưỡng. Sử dụng thức ăn không nhiễm nấm mốc, bổ sung vitamin C, A, E và Glucan để tăng cường hệ miễn dịch cho tôm.
• Quản lý môi trường ao nuôi: Sử dụng sản phẩm men vi sinh để cải thiện và ổn định môi trường. Thay nước định kỳ và siphon đáy ao thường xuyên để loại bỏ chất thải và thức ăn thừa. Duy trì các yếu tố môi trường trong ao nuôi ở mức thích hợp cho sự phát triển của tôm: pH, độ mặn, oxy hòa tan,…
• Sử dụng chế phẩm sinh học: Sử dụng các chế phẩm sinh học để xử lý nước, cải thiện chất lượng nước và hạn chế sự phát triển của vi sinh vật gây hại.
• Theo dõi sức khỏe tôm: Quan sát hoạt động và hình thức bên ngoài của tôm để phát hiện sớm dấu hiệu bất thường. Sử dụng các phương pháp kiểm tra sức khỏe tôm định kỳ để đánh giá tình trạng sức khỏe và phát hiện sớm mầm bệnh.
• Hạn chế sử dụng hóa chất: Hạn chế sử dụng hóa chất và kháng sinh, chỉ sử dụng khi thật sự cần thiết và theo hướng dẫn của chuyên gia kỹ thuật. Đặc biệt, các loại hóa chất và kháng sinh an toàn, có nguồn gốc rõ ràng.

Bệnh teo gan ở tôm là một trong những bệnh lý nghiêm trọng và cần được phòng ngừa một cách chủ động. Bằng cách áp dụng các biện pháp phòng ngừa đúng cách trước và trong giai đoạn nuôi, người nuôi tôm có thể bảo vệ sức khỏe cho tôm nuôi, giảm thiểu chi phí sản xuất, nâng cao năng suất và chất lượng tôm nuôi. Đồng thời, việc nắm rõ các kiến thức về bệnh teo gan cũng như các bệnh thường gặp ở tôm sẽ giúp người nuôi có thể xử lý kịp thời khi có dịch bệnh xảy ra.

Việc duy trì môi trường ao nuôi sạch sẽ, đảm bảo nguồn giống khỏe mạnh và quản lý chế độ dinh dưỡng hợp lý sẽ góp phần tạo ra những sản phẩm tôm an toàn, chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu thị trường trong nước và quốc tế.