Môi trường nuôi trồng thủy sản: yếu tố quan trọng quyết định sức kháng và bệnh tật

Động vật thuỷ sản sống trong môi trường nước, và sự cân nhắc giữa chúng và môi trường sống là quan trọng đối với sức kháng và sự phát triển của loài này. Điều này có liên quan mật thiết đến việc nuôi trồng cá và bảo vệ sức kháng của động vật thuỷ sản khỏi các bệnh tật. Mối quan hệ giữa các nhân tố gây bệnh cho động vật thuỷ sản gồm có môi trường sống, tác nhân gây bệnh, và vật chủ, và sự tương tác giữa chúng đóng vai trò quyết định sự xuất hiện của bệnh.

1. Môi trường sống:

Môi trường sống bao gồm nhiều yếu tố như kích thước ao, độ pH, nồng độ oxy, CO2, NH3, NO2, kim loại nặng và nhiều yếu tố khác. Thay đổi bất lợi trong môi trường này có thể tạo điều kiện thuận lợi cho tác nhân gây bệnh (mầm bệnh) gây hại cho động vật thuỷ sản. Khi môi trường không phù hợp, động vật thuỷ sản dễ mắc bệnh hơn.

2. Tác nhân gây bệnh (Mầm bệnh):

Tác nhân gây bệnh bao gồm virus, vi khuẩn, nấm, ký sinh trùng, và các sinh vật hại khác. Những tác nhân này có thể tồn tại trong môi trường sống của động vật thuỷ sản và tấn công chúng khi chúng yếu đuối hoặc không có khả năng đề kháng đủ.

3. Vật chủ (Vật nuôi):

Vật chủ tức là động vật thuỷ sản, có khả năng sẵn sàng đề kháng hoặc mẫn cảm với các tác nhân gây bệnh. Sức đề kháng của vật chủ đối với bệnh phụ thuộc vào khả năng miễn dịch, di truyền, và sức khoẻ tổng thể của nó. Các vật chủ có khả năng đề kháng cao sẽ ít dễ mắc bệnh hơn.

Mối quan hệ giữa các nhân tố này là rất quan trọng. Khi cả ba yếu tố - môi trường sống, tác nhân gây bệnh và vật chủ - cùng tồn tại, động vật thuỷ sản có khả năng mắc bệnh. Nếu một trong ba yếu tố này bị ảnh hưởng, động vật thuỷ sản có thể không bị mắc bệnh 

Để bảo vệ sức kháng của động vật thuỷ sản và ngăn chặn bệnh, người ta cần tác động đồng thời vào cả ba yếu tố. Cải thiện môi trường nuôi bằng cách điều chỉnh các yếu tố như kích thước ao, độ pH, và nồng độ oxy có thể tăng khả năng đề kháng của động vật thuỷ sản Sử dụng các phương pháp tiêu diệt mầm bệnh bằng hoá chất và thuốc có thể ngăn chặn sự phát triển của bệnh (hình 3). Cuối cùng, lựa chọn những giống động vật thuỷ sản có khả năng đề kháng với các bệnh phổ biến có thể giúp bảo vệ động vật thuỷ sản khỏi các bệnh nguy hiểm (hình 4).

Công thức toán học D = P + H + E2 (bệnh = tác nhân gây bệnh + vật chủ + môi trường) thể hiện sự phức tạp của mối quan hệ giữa các yếu tố này và nhấn mạnh tầm quan trọng của môi trường (E2) trong quá trình phát triển bệnh. Sự cân nhắc giữa chúng là quan trọng để hiểu và quản lý sức kháng và bệnh tật trong ngành nuôi trồng cá.